Rëndësia e arkivave dhe dokumenteve kishtare në Kosovë nga fillimi I shek. XX deri në luftën e dytë botërore

Abstrakti

Territori i Dardanisë Antike, duke qenë pjesë e një udhëkryqi gjeostrategjik, ka bërë që në të të gërshetoheshin kultura të ndryshme gjatë rrjedhave të historisë. Falë kësaj pozite gjeografike, dardanët ishin në mesin e atyre fiseve ilire që përqafuan që herët krishterimin. Si të krishterë, dardanët dhe pasardhësit e tyre, arbërit dhe shqiptarët, kanë lënë një trashëgimi të pasur e pasqyruar sidomos në trashëgiminë materiale dhe jo materiale, por edhe në një material të pasur arkivor.
Trashëgimia e pasur arkivore që ruhet në arkivat kishtare nëpër të gjitha famullitë e Kosovës, por dhe fakti që një temë e tillë nuk është trajtuar deri më sot, më ka shtyrë që ta trajtoj këtë, me synimin për të dhënë një kontribut modest në ndriçimin e kësaj lënde të pasur arkivore, të rëndësishme si për aspektin religjioz, por edhe atë kombëtar.
Në funksion të vjeljes së materialit, gjithnjë në konsultim të ngushtë me parinë kishtare në Kosovë, kam vizituar të gjithë arkivat kishtare të shtrirë në 24 famulli kishtare nëpër Kosovë. Secila prej tyre ruan një lëndë të pasur arkivore dhe posedojnë një larmi të ndryshme të dokumentacionit, me përmbajtje fetare, por edhe kombëtare. Po ashtu, në funksion të tematikës që shtrohet për trajtim, të materialit të vjelur, dhe duke marrë për bazë kriteret metodologjike, fillimisht është bërë një vështrim i përgjithshëm i përhapjes, organizimit dhe hierarkisë kishtare në Kosovë ndër shekuj, ku në sajë të kësaj kemi bërë dhe paqyrimin e famullive të Kosovës, po ashtu dhe përmbledhjen e lëndës arkivore, e cila ruhet nëpër arkiva kishtare në Kosovë në përiudhen në fjalë, përkatësht fillimi i shek. XX deri në Luftën e dytë Botërore. Po ashtu, ndër të tjera kemi pasqyruar dhe një pjesë të dokumenteve të rëndësishme qe ruhen në Arkivat Kishtare në kosovë.