Gjurmëve të kolosit Tetovar - Mehmet Pashë Deralla

Ismail Arsllani

doi:10.58923/diskutime.v7i23.543

Autorët

Ismail Arsllani

DOI:

https://doi.org/10.58923/diskutime.v7i23.543

Abstrakti

Duke gjurmuar pas shtigjeve të jetës dhe veprimtarisë kombëtare të kolosit shqiptar, atdhetarit të paepur, pashait tetovar, Mehmet Deralla, me shumë grada mbi supe, deri në atë të gjeneralit të ushtrisë perandorake; sigurimit me ushtarë të konferencës së Lidhjes së Prizrenit; qëndrimit në Bagdad, kthimit në Selanik, hedhjes së uniformës osmane, marrjes së postit të ministrit të parë të Luftës në qeverinë e Ismail Qemalit; si dhe peripecive pasuese deri në burgosjen e tij nga forcat serbe-bullgare, me të birin Halimin, e të tjera ngjarje shumë të rëndësishme historike; arritëm tek “rrëfimet” e njërës nga vajzat e Halim Bej Derallës, Emine Deralla, e cila ka dhuruar kujtimet autentike për këto ngjarje ndër vite, si testamentin më të çmuar, nipit të saj Ervin Pilku, i cili aktualisht jeton dhe punon në Nju-Jork. Një premtim i kahershëm, për t’i zbuluar sheshazi disa “detaje” nga jeta dhe veprimtaria kombëtare e Mehmet Pashë Derallës, që i ka dëgjuar Ervin Pilku gjatë vitesh nga të parët e tij, u sendërtua kohë më parë, në saje të një korrespondence elektronike që u vendos në linjën Tetovë-Nju Jork. Gjatë shkëmbimit të korrespondencës mësojmë se familja e Ervin Pilkut me rezervë merr raportimet e disa historianëve të sotëm lidhur me një pjesë të jetës së Mehmet Pashë Derallës. Kjo ka të bëjë sidomos me disa fakte që po shtrembërohen ose u jepet një dimension dramatik.

Fjalët kyçe:

Mehmet Deralla, gjeneral, Bagdad, Selanik, Halim Deralla, Emine Deralla, Ervin Pilku

Shkarkimet

Download data is not yet available.

References

Gazetar shumëvjeçar dhe publicist nga Tetova, autor i disa shkrimeve për Mehmet Pashë Derallën dhe anëtarët e tjerë të kësaj familjeje të madhe patriotike dhe atdhetare, si dhe të disa librave monografike për Tetovën dhe personalitetet që kanë vulosur jetën e shqiptarëve ndër shekuj në këtë qytet dhe në mbarë hapësirën shqiptare.

Kush është në të vërtetë, Ervin Pilku, që na i kujton këto ngjarje të së kaluarës? U lind më 8 qershor 1973, në Tiranë. Ka të gjallë prindërit, nënën Mirvjena Deda-Pilku dhe babanë Nexhat Pilku. Në fëmijëri, ka jetuar me prindërit, gjyshen Emine dhe gjyshin Adem Pilku, në një apartament të vogël në Tiranë, tek zona ku quhej “21 Dhjetori”. Ka mbaruar tetëvjeçaren tek `Alqi Kondi`, dhe pastaj Shkollën e Mesme Elektronike. Ka filluar studimet në vitin 1991 në Universitetin e Tiranës, në Degën e Elektronikës. Në fillim të vitit 1993, i ati i tij, Nexhat Pilku, u dërgua si diplomat në Ankara, në postin e Sekretarit të dytë të Ambasadës së Shqipërisë në kryeqendrën e Turqisë. Ndërkohë, Ervini u transferua në Middle East Technical University në Ankara për degën e elektronikës, ndërsa më 1995 ka shkuar në Nju-Jork. Atje ka diplomuar në Baruch College në vitin 2001 për administrim biznesi me specializimin për kapitalet financiare, në të cilin profil punon që atëherë. Tani është drejtor-manager tek Cantor Fitzgerald dhe drejton tregtimin global për borxhet fikse që quhen CLOs. Është martuar në vitin 2005 me Tracy Elizabeth Dudgeon. Kanë dy djem, Caelan Adam Pilku lindur në NY më 2008 dhe Oliver McKenzie Pilku më 2010.

Punimi është hartuar në mbështetje të një korrespondence që është zhvilluar ndërmjet autorit të këtij punimi dhe shtetasit të SHBA-së me prejardhje shqiptare, Ervin Pilku, nip i Emine Derallës, njëra nga vajzat e Halim bej Derallës dhe mbesë e Mehmet Pashë Derallës, sipas rrëfimeve të gjyshes Emine që i ka treguar nipit, për historinë e familjes Deralla. Biseda ndërmjet autorit dhe Ervin Pilkut është zhvilluar në fillim të muajit gusht 2016.

Mehmet Pashë Deralla ka shërbyer te Sulltan Hamiti. Ai shërbeu dy herë si komandant i garnizonit të Stambollit. Ishte një ndër gjeneralët e Oborrit dhe drejtonte një pjesë të trupës mbrojtëse të Pallatit Mbretëror në Top Kapi. Dokumentet për këtë janë në arkivat e Stambollit. Ish-historiani shqiptar, Zija Shkodra ka gjetur emrin e tij në fillim të viteve 1870, derisa ishte në Stamboll, me shumë urdhra të lëshuar për gardën, një pjesë e së cilës drejtohej nga Mehmet Deralla. Këtu është fjala për vitet 1877-1978.

Kur Emine Deralla-Pilku arriti në Tetovë, gjermanët e kishin kthyer shtëpinë në qendër komande. Pastaj liruan dhe mobiluan atë, duke ia kthyer asaj. Ajo jetoi aty bashkë me motrën Enisen, bashkëshortin Ademin dhe fëmijët e tyre deri në prill të vitit 1944, kur të gjithë për herë të dytë u dyndën për në Tiranë, ku edhe mbetën gjatë periudhës së komunizmit. Bashkëshorti i saj, Adem Pilku u dënua nga regjimi komunist me disa vite burg. Familja vuajti shumë pas burgosjes së Adem Pilkut, pasi që nuk kishte të ardhura për ekzistencë dhe as mbështetje tjetër materiale. Ndërsa i biri i Mehmet Pashës nga martesa e fundit, Gajur Deralla, pas dënimit me burg në ish- Jugosllavi, emigroi në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Hysen Deralla u martua në Shqipëri, por edhe ai u dënua nga regjimi dhe bëri disa vite burg.