“Hylli i Dritës” revista e françeskanëve të dënuar nga regjimi komunist

Abstrakti

"Censura ishte një fenomen i zakonshëm gjatë shek. XX. E hasur gjatë regjimit të Mbretit Zog, por që kulmoi gjatë regjimit komunist. Në shenjestër ishin intelektualët dhe mendimi ndryshe. Revista “Hylli i Dritës” ishte një nga ato organe që u censurua si gjatë regjimit të Zogut aq edhe gjatë diktaturës komuniste. Revista “Hylli i Dritës” është një nga revistat më jetëgjata fetaro-kulturore, u themelua në Shkodër në vitin 1913 prej At Gjergj Fishtës në një kontekst të ndërlikuar politik e shoqëror. Në faqet e saj shkruan emrat më të mëdhenj jo vetëm të urdhrit françeskan, por edhe shkrimtarë, poetë e studiues të njohur të kohës, që nga At Gjergj Fishta, At Anton Harapi, Vinçenc Prennushi, Gjon Shllaku, Dom Lazër Shantoja, Eqrem Çabej, Norbert Jokl etj. Ashtu si e tregon vetë emri, “Hylli i Dritës” u kthye në një fanar orientues jo vetëm për besimtarët katolikë, por për të gjithë shqiptarët, që atdheun e kishin mbi të gjitha. Por pikërisht për këtë arsye, “Hylli i Dritës” ka qenë një shënjestër e politikës, qoftë gjatë periudhës së mbretërimit të Zogut I, kohë gjatë së cilës njohu disa pezullime, qoftë gjatë regjimit komunist, kur pësoi edhe goditjen më të rëndë. Ajo pësoi të njëjtën fat si edhe drejtuesit e saj. Përmes makinacionesh, manipulimesh, urdhrash, gjyqesh të rreme, kleri katolik u përndoq, u akuzua dhe dënua si të ishte një organizatë kriminale. Dhjetra personalitete të klerit katolik dhe të letrave shqipe u dënuam me pushkatim apo vite të gjata burgimi, ku për shkak të torturave humbën jetën shumë syresh. Përmes këtij punimi ofrohet historiku, përndjekja dhe mbijetesa e një prej revistave kulturore më të rëndësishme të gjysmës së parë të shek. XX"