Gjendja socio-ekonomike në arsimin parauniversitar në Kosovë (2000-2010)

Abstrakti

Lufta e fundit në Kosovë, përveç humbjeve në njerëz, solli edhe shumë probleme sociale dhe ekonomike në shoqërinë kosovare, sidomos në fushën e arsimit. Si pasojë e kësaj, në 10 vitet e fundit, arsimi parauniversitar u ballafaqua me vështirësi të shumta socio-ekonomike: mungesë të infrastrukturës së përshtatshme (ngase shumë shkolla u rrënuan dhe u shkatërruan), financim të pamjaftueshëm dhe mekanizma financiarë të paqëndrueshëm, nivel të ulët të burimeve njerëzore, kurrikula të vjetruara, metoda të tejkaluara të menaxhimit, mungesë të ligjeve dhe strategjive etj. Po ashtu, u karakterizua me shumë reforma, në të gjitha nivelet, duke filluar nga arsimi dhe edukimi parashkollor, të cilat kishin për synim zhvillimin e arsimit në Kosovë sipas standardeve evropiane dhe botërore. Për shkak të shkatërrimeve të shumta në infrastrukturën shkollore dhe dokumenteve pedagogjike dhe legjislative, detyrë e parë e institucioneve të pasluftës, së bashku me organizatat ndërkombëtare, ishte ndërtimi i shkollave dhe hartimi i ligjeve, dhe i strategjive të ndryshme. Gjendja sociale dhe ekonomike e shoqërisë kosovare ka ndikim të pamohueshëm edhe sot në procesin e përmirësimit të cilësisë në arsim, prandaj, si një faktor mbështetës për arsimin parauniversitar në Kosovë, edhe më tutje mbetet sfidë. Në këtë analizë janë trajtuar problemet socio-ekonomike në arsimin parauniversitar në Kosovë, veçanërisht të arriturat dhe sfidat, bazuar në objektivat e parapara të arsimit parauniversitar. Qëllimi ishte që të analizoheshin ligjet, strategjitë e hartuara dhe raportet e ndryshme që kanë të bëjnë me arsimin parauniversitar: Ligji për Arsimin Parauniversitar, Strategjia për Zhvillimin e Arsimit Parauniversitar në Kosovë 2007-2017; Versioni punues i planit strategjik të arsimit të Kosovës 2011-2016, Korniza e Kurrikulit të ri të Kosovës – arsimi parashkollor, fillor, i mesëm i ulët dhe i mesëm i lartë – Libri i bardhë për diskutim 2001; Korniza e kurrikulumit për arsimin parashkollor, fillor dhe të mesëm, drafti i dytë 2010 etj., për të parë rezultatet e arritura dhe vështirësitë me të cilat përballet arsimi parauniversitar, sa kanë gjetur mbështetje socio-ekonomike këto dokumente nga institucionet e vendit dhe organizatat ndërkombëtare që të gjejnë zbatim në praktikë dhe të arrihen objektivat e parapara në to. Po ashtu, i kemi analizuar edhe ligjet dhe strategjitë e të disa vendeve përreth, për të parë dallimet dhe ngjashmëritë në raport me Kosovën dhe cilat janë praktikat që disa vende i kanë ndjekur për të tejkaluar sfidat dhe barrierat sociale dhe ekonomike në arsim për të arritur standardet bashkëkohore. Pjesa e parë e analizës përmban disa nga të arriturat në fushën sociale dhe ekonomike të arsimit parauniversitar në 10 vitet e fundit, pjesa e dytë kontributit e institucioneve qendrore dhe lokale dhe të organizatave ndërkombëtare për përmirësimin e arsimit parauniversitar, pjesa e tretë sfidat e mëtutjeshme dhe në fund kemi dhënë disa konkluzione.