Vlerësimi i performancës së drejtorëve - një analizë e praktikës së vlerësimit në shkollat publike në Kosovë
DOI:
https://doi.org/10.62928/kp.v14i2.4827Abstrakti
Qëllimi i këtij studimi ishte të hulumtojë dhe të analizojë praktikën e vlerësimit të performancës së drejtorëve të shkollave publike në Kosovë, të reflektuar nga raportet e vlerësimit të drejtorëve dhe nga perceptimet e drejtorëve të vlerësuar dhe vlerësuesve të tyre. Duke përdorur qasjen cilësore në studim, modelin vlerësues zhvillimor të studim rastit, është synuar të analizohen aspektet praktike në vlerësimin e performancës së drejtorëve të shkollave, përdorimi i standardeve të praktikës profesionale për drejtorë të shkollave për vlerësim dhe për orientim të përmirësimit të performancës së drejtorëve të vlerësuar, sfidat dhe mundësitë e implementimit të kësaj politike arsimore në Kosovë. Pjesëmarrës në studim ishin 10 drejtorë të shkollave publike në arsimin e detyrueshëm, të cilët kanë kaluar të gjitha procedurat e vlerësimit të performancës së tyre, si dhe 5 vlerësues të drejtorëve (inspektorë të arsimit dhe zyrtarë të arsimit), të cilët kanë qenë pjesë e komisioneve të vlerësimit të drejtorëve në dy vitet e fundit. Mbledhja e të dhënave është bërë nga shqyrtimi i dokumenteve zyrtare të vlerësimit të drejtorëve, analiza e raporteve të vlerësimit përmbledhës të drejtorëve, si dhe përmes intervistave gjysmë të strukturuara. Përpunimi i të dhënave u referohet parimeve të qasjes cilësore dhe metodës e analizës së përmbajtjes. Rezultatet e studimit tregojnë se politika aktuale e vlerësimit të drejtorëve të shkollave publike në Kosovë, ka një progres të ngadalshëm në zbatim, ashtu edhe në përmbushjen e qëllimeve të vlerësimit. Zbatimi përcillet me sfida në përdorim të standardeve për drejtorë të shkollave gjatë vlerësim dhe në identifikim të fushave për përmirësim e nxitje të përgjegjësisë personale. Studimi siguron një kontribut modest për të kuptuarit e realiteteit në implementimin e politikës së vlerësimit të drejtorëve në Kosovë, të sfidave dhe të mundësive në fushë të studimit. Rekomandimet e nxjerra nga ky studim mund të shërbejnë si bazë për studime të mëtejme, përmirësim të politikës dhe praktikës së vlerësimit të drjetorëve të shkollave, me qëllim rritjen e kapaciteteve dhe aftësive profesionale të drejtorëve të shkollave publike në Kosovë.Fjalët kyçe:
drejtor shkolle, udhëheqje arsimore, standarde të performancës, proces i vlerësimit, perceptim, kapacitete profesionale, përmirësim i performancës.Shkarkimet
Metrics
References
-
Anderson, L. & Turnbull, B. (2016). Evaluating and Supporting Principals. Building a Stronger Principalship: Volume 4. Policy Studies Associates - Wallace Foundation. Australian Institute for Teaching and School Leadership. (2014). https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED570471.pdf
-
Australian Professional Standard for Principals and the Leadership Profiles, AITSL, Melbourne. https://www.aitsl.edu.au/docs/default-source/national-policy- framework/australian-professional-standard-for-principals-and-the- leadership-profiles.pdf
-
Bislimi, F. and Buleshkaj, O. (2022). ‘The quality teaching and learning standard: level of understanding and implementation by school principals in Kosovo’, Int. J. Innovation and Learning, Vol. 32, No. 3, pp.283–304.
-
Buleshkaj, O. & Mehmeti, S. (2013). Standardet e praktikës profesionale të drejtorëve të shkollave në Kosovë - perspektiva e shfrytëzimit të tyre në praktikë. Publikuar në përmbledhje punimesh: Zhvillimi i udhëheqjes arsimore. Instituti Pedagogjik i Kosovës, janar 2013.
-
Clifford, M., Hansen, Ulcca J., & Wraight, S. (2014). Practical Guide to Designing Comprehensive Principal Evaluation Systems. American Institutes for Research (AIR). https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED555668.pdf
-
Creswell, J.W. (2014). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches, SAGE Publication.
-
Elmore, R. (2011). Reforma shkollore nga Brenda jashtë: Politika, praktika dhe performancë. Shtëpia Botuese Universitare: U.F.O. Press, Tiranë.
-
Finster, M. & Milanowski, A. (2018). Teacher Perceptions of a New Performance Evaluation System and Their Influence on Practice: A Within- and Between-School Level Analysis, Education policy analysis archives, Volume 26, Number 41.
-
Fuller, E.J.& Hollingworth, L. (2014). A Bridge Too Far? Challenges in Evaluating Principal Effectiveness. Educational Administration Quarterly 2014, Vol. 50(3) 466–499. https://www.researchgate.net/publication/274451057_A_Bridge_Too_Far_ Challenges_in_Evaluating_Principal_Effectiveness
-
Gläser, J., & Laudel, G. (2013). Life With and Without Coding:Two Methods for Early-Stage Data Analysis in Qualitative Research Aiming at Causal Explanations. Forum Qualitative Sozialforschung. https://www.researchgate.net/publication/236345335_Life_With_and_With out_Coding_Two_Methods_for_Early- Stage_Data_Analysis_in_Qualitative_Research_Aiming_at_Causal_Explan ations
-
Instituti Pedagogjik i Kosovës (2019). Praktikat e zhvillimit në karrierë dhe vlerësimi i performancës së udhëheqësve të shkollave”. Raport nga Takimi i ekspertëve IPK- CIDREE. Prishtinë, 26 - 27 shtator 2019. https://ipkmasht.rks-gov.net/2019/10/22/raporti-nga-takimi-i-eksperteve- ipk-cidree/.
-
Manninen, J. (2014). Evaluation report: Qualitative stakeholder evaluation of the first year of implementation of neë Kosovo curriculum. Projekti i Binjakëzimit, i financuar nga BE dhe menaxhuar nga zyra e BE-së në Kosovë.
-
Mathews, C. & Mehmeti, S. (2013). Moduli 1: E Drejta për Edukim dhe Edukimi Cilësor. Programi i trajnimit: Ngritja e Kapaciteteve në Udhëheqjen Arsimore. GIZ – CDBE. Rishikuar në dhjetor 2020 nga Fakulteti i Edukimit në Prishtinë.
-
Matthews, B.. Ross, L. (2010): Metodat e hulumtimit. Udhëzues praktik për shkencat sociale dhe humane. Qendra për Arsim Demokratik (CDE). Tiranë.
-
Mehmeti, S., Boshtrakaj, L., & Mehmeti, F., (2019). Vlerësim afatmesëm: Zbatimi i Planit Strategjik për Arsim në Kosovë 2017-2021. Rrjeti i Kosovës për Arsim dhe Punësim – KEEN.
-
National Policy Board for Educational Administration (2015). Professional Standards for Educational Leaders 2015. Reston, VA: Author. Marrë nga: https://education.vermont.gov/sites/aoe/files/documents/edu-vsbpe-item-4a- 021617.pdf
-
Nielsen, S. R., & Lavigne, A. L. (2020). Principal evaluation in the United States: A national review of state statutes and regulations. Education Policy Analysis Archives, 28(143). https://doi.org/10.14507/epaa.28.5097
-
OECD (2013), Synergies for Better Learning: An International Perspective on Evaluation and Assessment, OECD Reviews of Evaluation and Assessment in Education, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/9789264190658-en.
-
OECD (2016), PISA 2015 Results (Volume II): Policies and Practices for Successful Schools, PISA, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/9789264267510-en.
-
OECD (2020), TALIS 2018 Results (Volume II): Teachers and School Leaders as Valued Professionals, TALIS, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/19cf08df-en.
-
Pashiardis, P., & Brauckmann, S. (2009). Evaluation of school principals. In International handbook on the preparation and development of school leaders (pp. 281-297). Routledge.
-
Porter, A.C., E. Goldring, J. Murphy, S.N. Elliott and X. Cravens (2006), A Framework for the Assessment of Learning-Centered Leadership”, a report prepared for the Wallace Foundation grant on Leadership Assessment, September 2006, www.wallacefoundation.org/knowledge-center/school- leadership/principalevaluation/Documents/A-Framework-for-the- Assessment-of-Learning-CenteredLeadership.pdf
-
Potera, I., Mehmeti, S. (2019). Qëndrimi i mësimdhënësve ndaj vlerësimit të performancës, Kërkime Pedagogjike, IPK.
-
Saqipi, B. (2013). Të ndryshosh shkollat për kohërat në ndryshim: Perspektiva e mësimdhënies në Kosovë. Revista Shqiptare e Studimeve Arsimore, Volumi 1, nr. 2, 2013 , f. 4-21. CDE, Tiranë. http://www.cde.edu.al/sites/default/files/biblioteka/Revista%20Shqiptare%20E%20Studimeve%20Arsimore%202.pdf
-
Stronge, J. H. (2013). Principal evaluation: A framework for principal evaluation. Alexandria, VA: ASCD.
-
Stronge, J. H., & Xu, X. (2021). Qualities of Effective Principals: 2nd Edition. Alexandria, VA: ASCD
-
https://files.ascd.org/staticfiles/ascd/pdf/siteASCD/publications/books/Quali ties-of-Effective-Principals-2ed-sample-chapters.pdf
-
The Alberta Teachers’ Association (2010). Evaluating the School Principal - A Professional Model for Enhancing the Leadership
-
Practices of Alberta’s School Administrators. https://legacy.teachers.ab.ca/SiteCollectionDocuments/ATA/Publications/R esearch/PD-8616%20Evaluating%20the%20Principal.pdf
-
Vogrinc, J. & Saqipi, B. (2020). Hulumtimi në shkencat e edukimit - këndvështrime konceptuale dhe metodologjike. Tiranë, Shqipëri: Albas.
-
Dokumente – Politika arsimore:
-
Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë. (2012). Udhëzimi Administrativ nr. 04/2012: Standardet e praktikes profesionale për drejtorë të shkollave në Kosovë. MASHT, Prishtinë. Marrë nga: https://masht.rks-gov.net/ua-per- standardet-e-praktikes-profesionale-te-drejtoreve-te-shkollave-nr-04-2012- date-02-05-2012/
-
Ministria e Arsimit, e Shkencës dhe Teknologjisë. (2016). Udhëzimi Administrativ nr. 24/2016: Sigurimi i cilësisë në Arsimin Parauniversitar. MAShT, Prishtinë. Marrë nga: http://masht.rks-gov.net/uploads/2016/12/rotatedpdf180.pdf
-
Renger, R. (2015). System evaluation theory (SET): A practical frameëork for evaluators to meet the challenges of system evaluation. Evaluation Journal of Australasia, 15(4), 16–28. https://doi.org/10.1177/1035719X1501500403
-
Ministria e Arsimit, e Shkencës dhe e Teknologjisë. (04/2017). Udhëzimi Administrativ nr. 04/2017: Vlerësimi i performancës në Institucionet e Arsimore. MAShT, Prishtinë. Marrë nga: http://masht.rks- gov.net/uploads/2017/08/4-2017-ua-vleresimin-e-performances-se- institucioneve-arsimore-ne-arsimin-parauniversitar-rotated.pdf
-
Ministria e Arsimit dhe Shkencës. (2020). Udhëzimi Administrativ nr. 106/2020: Vlerësimi i performancës së drejtorit dhe të zëvendësdrejtorit të institucionit publik arsimor parauniversitar. MASh, Prishtinë. Marrë nga: https://masht.rks-gov.net/udhezimi-administrativ-mash-nr-106-2020-per- vleresimin-e-performances-se-drejtorit-dhe-zevendesdrejtorit-te- institucionit-arsimor-parauniversitar/
-
Kuvendi i Republikës së Kosovës (2011). Ligji për Arsimin Parauniversitar në Republikën e Kosovës, Ligji nr. 04/L-032. Gazeta zyrtare e Republikës së Kosovës / Nr.17/16 shtator 2011, Prishtinë. Marrë nga: https://gzk.rks- gov.net/ActDocumentDetail.aspx?ActID=2770
-
Kuvendi i Republikës së Kosovës (2018). Ligji për Inspektoratin e Arsimit në Republikën e Kosovës, Ligji nr. 06/L -046. Gazeta zyrtare e Republikës së Kosovës / Nr. 13 / 10 gusht 2018, Prishtinë. Marrë nga: https://gzk.rks- gov.net/ActDetail.aspx?ActID=17744
-
Ministria e Arsimit dhe Shkencës. (2020). Udhëzimi Administrativ nr. 151/2020: Detyrat dhe përgjegjësitë e drejtorit dhe zëvendësdrejtorit të Institucionit publik edukativo-arsimor dhe aftësues parauniversitar në Republikën e Kosovës, procedurat e zgjidhjes dhe emërimit, përfundimit të kontratës dhe emërimit të përkohshëm. Prishtinë. Marrë nga: file:///C:/Users/Fujitsu/Downloads/ua-nr-151-per-detyrat-dhe-pergjegjesit- e-drejtorve-dhe-te-zvdrejtorve-te-institucionit-publikdedukativo-arsimor- dhe-aftsuse-parauniversitare-ne-republiken-e-rosovese.pdf
-
Ministria e Arsimit, Shkencës, Teknologjisë dhe Inovacionit.(2022). Strategjia e Arsimit 2022-2026. MAShTI, Prishtinë. Marrë nga: https://masht.rks- gov.net/strategjia-e-arsimit2022-2026/
References
Anderson, L. & Turnbull, B. (2016). Evaluating and Supporting Principals. Building a Stronger Principalship: Volume 4. Policy Studies Associates - Wallace Foundation. Australian Institute for Teaching and School Leadership. (2014). https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED570471.pdf
Australian Professional Standard for Principals and the Leadership Profiles, AITSL, Melbourne. https://www.aitsl.edu.au/docs/default-source/national-policy- framework/australian-professional-standard-for-principals-and-the- leadership-profiles.pdf
Bislimi, F. and Buleshkaj, O. (2022). ‘The quality teaching and learning standard: level of understanding and implementation by school principals in Kosovo’, Int. J. Innovation and Learning, Vol. 32, No. 3, pp.283–304.
Buleshkaj, O. & Mehmeti, S. (2013). Standardet e praktikës profesionale të drejtorëve të shkollave në Kosovë - perspektiva e shfrytëzimit të tyre në praktikë. Publikuar në përmbledhje punimesh: Zhvillimi i udhëheqjes arsimore. Instituti Pedagogjik i Kosovës, janar 2013.
Clifford, M., Hansen, Ulcca J., & Wraight, S. (2014). Practical Guide to Designing Comprehensive Principal Evaluation Systems. American Institutes for Research (AIR). https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED555668.pdf
Creswell, J.W. (2014). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches, SAGE Publication.
Elmore, R. (2011). Reforma shkollore nga Brenda jashtë: Politika, praktika dhe performancë. Shtëpia Botuese Universitare: U.F.O. Press, Tiranë.
Finster, M. & Milanowski, A. (2018). Teacher Perceptions of a New Performance Evaluation System and Their Influence on Practice: A Within- and Between-School Level Analysis, Education policy analysis archives, Volume 26, Number 41.
Fuller, E.J.& Hollingworth, L. (2014). A Bridge Too Far? Challenges in Evaluating Principal Effectiveness. Educational Administration Quarterly 2014, Vol. 50(3) 466–499. https://www.researchgate.net/publication/274451057_A_Bridge_Too_Far_ Challenges_in_Evaluating_Principal_Effectiveness
Gläser, J., & Laudel, G. (2013). Life With and Without Coding:Two Methods for Early-Stage Data Analysis in Qualitative Research Aiming at Causal Explanations. Forum Qualitative Sozialforschung. https://www.researchgate.net/publication/236345335_Life_With_and_With out_Coding_Two_Methods_for_Early- Stage_Data_Analysis_in_Qualitative_Research_Aiming_at_Causal_Explan ations
Instituti Pedagogjik i Kosovës (2019). Praktikat e zhvillimit në karrierë dhe vlerësimi i performancës së udhëheqësve të shkollave”. Raport nga Takimi i ekspertëve IPK- CIDREE. Prishtinë, 26 - 27 shtator 2019. https://ipkmasht.rks-gov.net/2019/10/22/raporti-nga-takimi-i-eksperteve- ipk-cidree/.
Manninen, J. (2014). Evaluation report: Qualitative stakeholder evaluation of the first year of implementation of neë Kosovo curriculum. Projekti i Binjakëzimit, i financuar nga BE dhe menaxhuar nga zyra e BE-së në Kosovë.
Mathews, C. & Mehmeti, S. (2013). Moduli 1: E Drejta për Edukim dhe Edukimi Cilësor. Programi i trajnimit: Ngritja e Kapaciteteve në Udhëheqjen Arsimore. GIZ – CDBE. Rishikuar në dhjetor 2020 nga Fakulteti i Edukimit në Prishtinë.
Matthews, B.. Ross, L. (2010): Metodat e hulumtimit. Udhëzues praktik për shkencat sociale dhe humane. Qendra për Arsim Demokratik (CDE). Tiranë.
Mehmeti, S., Boshtrakaj, L., & Mehmeti, F., (2019). Vlerësim afatmesëm: Zbatimi i Planit Strategjik për Arsim në Kosovë 2017-2021. Rrjeti i Kosovës për Arsim dhe Punësim – KEEN.
National Policy Board for Educational Administration (2015). Professional Standards for Educational Leaders 2015. Reston, VA: Author. Marrë nga: https://education.vermont.gov/sites/aoe/files/documents/edu-vsbpe-item-4a- 021617.pdf
Nielsen, S. R., & Lavigne, A. L. (2020). Principal evaluation in the United States: A national review of state statutes and regulations. Education Policy Analysis Archives, 28(143). https://doi.org/10.14507/epaa.28.5097
OECD (2013), Synergies for Better Learning: An International Perspective on Evaluation and Assessment, OECD Reviews of Evaluation and Assessment in Education, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/9789264190658-en.
OECD (2016), PISA 2015 Results (Volume II): Policies and Practices for Successful Schools, PISA, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/9789264267510-en.
OECD (2020), TALIS 2018 Results (Volume II): Teachers and School Leaders as Valued Professionals, TALIS, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/19cf08df-en.
Pashiardis, P., & Brauckmann, S. (2009). Evaluation of school principals. In International handbook on the preparation and development of school leaders (pp. 281-297). Routledge.
Porter, A.C., E. Goldring, J. Murphy, S.N. Elliott and X. Cravens (2006), A Framework for the Assessment of Learning-Centered Leadership”, a report prepared for the Wallace Foundation grant on Leadership Assessment, September 2006, www.wallacefoundation.org/knowledge-center/school- leadership/principalevaluation/Documents/A-Framework-for-the- Assessment-of-Learning-CenteredLeadership.pdf
Potera, I., Mehmeti, S. (2019). Qëndrimi i mësimdhënësve ndaj vlerësimit të performancës, Kërkime Pedagogjike, IPK.
Saqipi, B. (2013). Të ndryshosh shkollat për kohërat në ndryshim: Perspektiva e mësimdhënies në Kosovë. Revista Shqiptare e Studimeve Arsimore, Volumi 1, nr. 2, 2013 , f. 4-21. CDE, Tiranë. http://www.cde.edu.al/sites/default/files/biblioteka/Revista%20Shqiptare%20E%20Studimeve%20Arsimore%202.pdf
Stronge, J. H. (2013). Principal evaluation: A framework for principal evaluation. Alexandria, VA: ASCD.
Stronge, J. H., & Xu, X. (2021). Qualities of Effective Principals: 2nd Edition. Alexandria, VA: ASCD
https://files.ascd.org/staticfiles/ascd/pdf/siteASCD/publications/books/Quali ties-of-Effective-Principals-2ed-sample-chapters.pdf
The Alberta Teachers’ Association (2010). Evaluating the School Principal - A Professional Model for Enhancing the Leadership
Practices of Alberta’s School Administrators. https://legacy.teachers.ab.ca/SiteCollectionDocuments/ATA/Publications/R esearch/PD-8616%20Evaluating%20the%20Principal.pdf
Vogrinc, J. & Saqipi, B. (2020). Hulumtimi në shkencat e edukimit - këndvështrime konceptuale dhe metodologjike. Tiranë, Shqipëri: Albas.
Dokumente – Politika arsimore:
Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë. (2012). Udhëzimi Administrativ nr. 04/2012: Standardet e praktikes profesionale për drejtorë të shkollave në Kosovë. MASHT, Prishtinë. Marrë nga: https://masht.rks-gov.net/ua-per- standardet-e-praktikes-profesionale-te-drejtoreve-te-shkollave-nr-04-2012- date-02-05-2012/
Ministria e Arsimit, e Shkencës dhe Teknologjisë. (2016). Udhëzimi Administrativ nr. 24/2016: Sigurimi i cilësisë në Arsimin Parauniversitar. MAShT, Prishtinë. Marrë nga: http://masht.rks-gov.net/uploads/2016/12/rotatedpdf180.pdf
Renger, R. (2015). System evaluation theory (SET): A practical frameëork for evaluators to meet the challenges of system evaluation. Evaluation Journal of Australasia, 15(4), 16–28. https://doi.org/10.1177/1035719X1501500403
Ministria e Arsimit, e Shkencës dhe e Teknologjisë. (04/2017). Udhëzimi Administrativ nr. 04/2017: Vlerësimi i performancës në Institucionet e Arsimore. MAShT, Prishtinë. Marrë nga: http://masht.rks- gov.net/uploads/2017/08/4-2017-ua-vleresimin-e-performances-se- institucioneve-arsimore-ne-arsimin-parauniversitar-rotated.pdf
Ministria e Arsimit dhe Shkencës. (2020). Udhëzimi Administrativ nr. 106/2020: Vlerësimi i performancës së drejtorit dhe të zëvendësdrejtorit të institucionit publik arsimor parauniversitar. MASh, Prishtinë. Marrë nga: https://masht.rks-gov.net/udhezimi-administrativ-mash-nr-106-2020-per- vleresimin-e-performances-se-drejtorit-dhe-zevendesdrejtorit-te- institucionit-arsimor-parauniversitar/
Kuvendi i Republikës së Kosovës (2011). Ligji për Arsimin Parauniversitar në Republikën e Kosovës, Ligji nr. 04/L-032. Gazeta zyrtare e Republikës së Kosovës / Nr.17/16 shtator 2011, Prishtinë. Marrë nga: https://gzk.rks- gov.net/ActDocumentDetail.aspx?ActID=2770
Kuvendi i Republikës së Kosovës (2018). Ligji për Inspektoratin e Arsimit në Republikën e Kosovës, Ligji nr. 06/L -046. Gazeta zyrtare e Republikës së Kosovës / Nr. 13 / 10 gusht 2018, Prishtinë. Marrë nga: https://gzk.rks- gov.net/ActDetail.aspx?ActID=17744
Ministria e Arsimit dhe Shkencës. (2020). Udhëzimi Administrativ nr. 151/2020: Detyrat dhe përgjegjësitë e drejtorit dhe zëvendësdrejtorit të Institucionit publik edukativo-arsimor dhe aftësues parauniversitar në Republikën e Kosovës, procedurat e zgjidhjes dhe emërimit, përfundimit të kontratës dhe emërimit të përkohshëm. Prishtinë. Marrë nga: file:///C:/Users/Fujitsu/Downloads/ua-nr-151-per-detyrat-dhe-pergjegjesit- e-drejtorve-dhe-te-zvdrejtorve-te-institucionit-publikdedukativo-arsimor- dhe-aftsuse-parauniversitare-ne-republiken-e-rosovese.pdf
Ministria e Arsimit, Shkencës, Teknologjisë dhe Inovacionit.(2022). Strategjia e Arsimit 2022-2026. MAShTI, Prishtinë. Marrë nga: https://masht.rks- gov.net/strategjia-e-arsimit2022-2026/