Specifikat e mësimdhënies për nxënësit me aftësi të kufizuara intelektuale
DOI:
https://doi.org/10.62928/kp.v8i1.4893Abstrakti
Punimi “Specifikat e mësimdhënies për nxënësit me aftësi të kufizuara Intelektuale’’ është realizuar përmes studimit të burimeve të ndryshme lidhur me problemin dhe hulumtimit në terren. Qëllimi i studimit ishte të identifikojë specifika të mësimdhënies së suksesshme të nxënësve me aftësi të kufizuara intelektuale sipas literaturës dhe të hulumtojë mësimdhënien e kësaj kategorie të nxënësve në disa institucione arsimore në Kosovë. Sipas literaturës së shfrytëzuar, hulumtimet e ndryshme kanë identifikuar disa specifika të qasjes dhe metodologjive të suksesshme të mësimdhënies gjatë procesit mësimor, bazuar në vështirësitë dhe nevojat e nxënësve. Hulumtimi në Kosovë është realizuar përmes metodës së anketës me mësimdhënës të Qendrave Burimore për mësim dhe këshillim, të cilat përfshijnë nxënës me dëmtime intelektuale të rënda dhe të shumëfishta, si dhe me mësimdhënës të disa shkollave të zakonshme, të cilët kanë përfshirë në klasat e tyre nxënës me aftësi të kufizuara intelektuale. Po ashtu, në disa klasa është bërë edhe vëzhgimi në orët mësimore. Rezultatet e hulumtimit tregojnë se gjatë procesit të mësimdhënies së nxënësve me aftësi të kufizuara intelektuale janë identifikuar specifika në qasje dhe metodologji edhe në disa institucione arsimore në Kosovë. Posaçërisht, specifika të theksuara metodologjike aplikojnë mësimdhënësit e Qendrave Burimore për mësim dhe këshillim, të cilat përfshijnë nxënësit me dëmtime të rënda dhe të shumëfishta, të cilët punojnë me programin e veçantë ”mësimdhënia në fusha të aktiviteteve’’. Po ashtu, sipas të gjeturave, edhe në “programin lëndor’’ të Qendrave Burimore dhe në shkolla të zakonshme, në të cilat janë përfshirë nxënës me dëmtime më të lehta intelektuale, respektohen dallimet dhe zbatohet qasja individuale, por disa nga mësimdhënësit e shkollave të zakonshme nuk hartojnë PIA për nxënësit e tyre dhe nuk kanë bashkëpunim me askënd jashtë shkollës. Mësimdhënësit nuk kanë mundësi që gjatë tërë orarit të mësimdhënies t’i mbështesin të gjithë nxënësit për zhvillimin maksimal të potencialeve të tyre, meqë brenda klasës punon vetëm një mësimdhënës (gjegjësisht dy mësimdhënës në disa klasa të qendrave burimore) dhe kohën në dispozicion duhet ndarë për secilin nxënës, andaj angazhimi i asistentëve është kriter për arritjen e rezultateve.Fjalët kyçe:
aftësi, dëmtime intelektuale, mësimdhënie, specifikat.Shkarkimet
Metrics
References
-
Booth, Toni & Ainscow (përshtatur nga Dr. Naser Zabeli,MA Lulavere Behluli), 2011, Indeksi për gjithëpërfshirje, Prishtinë, Save
-
the Children.
-
Dragoti, Edmond, 2007, Psikologjia Sociale, Toena,’Tiranë’.
-
Konventa mbi të Drejtat e Personave me Aftësi të Kufizuara, 2007,(e përkthyer) UNESCO.
-
MASHT, Korniza e Kurrikulës e Arsimit Parauniversitar të Republikës së Kosovës, gusht 2011, Prishtinë.
-
UNICEF, Konceptualizimi i Arsimit Gjithëpërfshirës dhe Kontekstualizimi i tij brenda Misionit të UNICEF, broshura 1,
-
, Prishtinë.
-
MASHT, Ligji për Arsimin Parauniversitar, 2011, Prishtinë.
-
Memedi, Dr. Buniamin: 2014, Vështirësitë në të mësuar tek nxënësit të përfshirë në sistemin e rregullt arsimor,‘ArbëriaDesign’,Tetovë.
-
Musai, Dr. Bardhyl, 1999, Psikologji edukimi, ‘Pegi’, Tiranë.
-
MASHT, Mësimdhënia në fusha të aktiviteteve, 2015, Prishtinë.
-
UNICEF, Përkufizimi dhe Klasifikimi i Aftësisë së Kufizuar, broshura 2, 2015, Prishtinë.
-
MASHT, Plani Strategjik për gjithëpërfshirjen e nxënësve me nevoja të veçanta 2016- 2021, Prishtinë.
-
MASHT, Plani Strategjik për zhvillimin e Arsimit në Kosovë 2017-2021, Prishtinë.
-
Seppovaara.Dr.Ritta, 20.11.2002, ligjëratë, Moduli.”Dëmtimet intelektuale”, Prishtinë.
-
MASHT, Udhëzues për hartimin e Planit Individual të Arsimit për fëmijë me nevoja të veçanta arsimore’’, 2013, Prishtinë.
-
MASHT, Udhëzim Administrativ: Nr. 18/2013 Përdorimi i Planit Individual të Arsimit, Prishtinë.
-
MASHT, Udhëzim Administrativ: Nr.23/2013, Qendrat Burimore, Prishtinë.
-
Faqe interneti
-
• American Institute for learning and Human Development(2017): Presentations by Dr. Thomas Armstrong, marr nga http://www.institute4learning.com/presentations.php, shkarkuar më 12.06.2017
-
• European Agency for Development in Special Needs Education (2012) Profile of Inclusive Teachers.Odense, Denmark: European
-
Agency for Development in Special Needs Education, shkarkuar më 04.06.2017
-
• Kefallinou, A. (2015). Empowering Teachers to promote inclusive education, marrë nga: https://www.europeanagency.org/news/empowering-teachers-a-project, shkarkuar më 12.06.2017
-
• http://nichcy.org/disability/specific/intellectual, shkarkuar më 17.04.2017
-
• Tammy Reynolds, B.A., C.E. Zupanick, Psy.D. & Mark Dombeck, Ph.D.: Effective Teaching Methods For People With Intellectual
-
Disabilities, (May 21, 2013), marrë nga:
-
• The Arc. What Is an Intellectual Disability?, marrë nga: http://www.thearc.org/page.aspx?pid=2448, shkarkuar më 21.04.2017
-
• https://www.mentalhelp.net/articles/effective-teaching-methods-forpeople-with-intellectual-disabilities/, shkarkuar më 12.3.2017
-
• http://aaidd.org/intellectual-disability/definition#.WRlpzkWGPIU, shkarkuar më 04.05.2017
-
• http://do2learn.com/disabilities/CharacteristicsAndStrategies/IntellectualDisability_Strategies.html, shkarkuar më 22.05.2017
-
• http://www.projectidealonline.org/v/intellectual-disabilities/, shkarkuar më 05.06.201
-
• http://www.parentcenterhub.org/repository/intellectual/ , shkarkuar më 08.06.2017
-
• https://www.european-agency.org/sites/default/files/, shkarkuar më 09.06.2017
References
Booth, Toni & Ainscow (përshtatur nga Dr. Naser Zabeli,MA Lulavere Behluli), 2011, Indeksi për gjithëpërfshirje, Prishtinë, Save
the Children.
Dragoti, Edmond, 2007, Psikologjia Sociale, Toena,’Tiranë’.
Konventa mbi të Drejtat e Personave me Aftësi të Kufizuara, 2007,(e përkthyer) UNESCO.
MASHT, Korniza e Kurrikulës e Arsimit Parauniversitar të Republikës së Kosovës, gusht 2011, Prishtinë.
UNICEF, Konceptualizimi i Arsimit Gjithëpërfshirës dhe Kontekstualizimi i tij brenda Misionit të UNICEF, broshura 1,
, Prishtinë.
MASHT, Ligji për Arsimin Parauniversitar, 2011, Prishtinë.
Memedi, Dr. Buniamin: 2014, Vështirësitë në të mësuar tek nxënësit të përfshirë në sistemin e rregullt arsimor,‘ArbëriaDesign’,Tetovë.
Musai, Dr. Bardhyl, 1999, Psikologji edukimi, ‘Pegi’, Tiranë.
MASHT, Mësimdhënia në fusha të aktiviteteve, 2015, Prishtinë.
UNICEF, Përkufizimi dhe Klasifikimi i Aftësisë së Kufizuar, broshura 2, 2015, Prishtinë.
MASHT, Plani Strategjik për gjithëpërfshirjen e nxënësve me nevoja të veçanta 2016- 2021, Prishtinë.
MASHT, Plani Strategjik për zhvillimin e Arsimit në Kosovë 2017-2021, Prishtinë.
Seppovaara.Dr.Ritta, 20.11.2002, ligjëratë, Moduli.”Dëmtimet intelektuale”, Prishtinë.
MASHT, Udhëzues për hartimin e Planit Individual të Arsimit për fëmijë me nevoja të veçanta arsimore’’, 2013, Prishtinë.
MASHT, Udhëzim Administrativ: Nr. 18/2013 Përdorimi i Planit Individual të Arsimit, Prishtinë.
MASHT, Udhëzim Administrativ: Nr.23/2013, Qendrat Burimore, Prishtinë.
Faqe interneti
• American Institute for learning and Human Development(2017): Presentations by Dr. Thomas Armstrong, marr nga http://www.institute4learning.com/presentations.php, shkarkuar më 12.06.2017
• European Agency for Development in Special Needs Education (2012) Profile of Inclusive Teachers.Odense, Denmark: European
Agency for Development in Special Needs Education, shkarkuar më 04.06.2017
• Kefallinou, A. (2015). Empowering Teachers to promote inclusive education, marrë nga: https://www.europeanagency.org/news/empowering-teachers-a-project, shkarkuar më 12.06.2017
• http://nichcy.org/disability/specific/intellectual, shkarkuar më 17.04.2017
• Tammy Reynolds, B.A., C.E. Zupanick, Psy.D. & Mark Dombeck, Ph.D.: Effective Teaching Methods For People With Intellectual
Disabilities, (May 21, 2013), marrë nga:
• The Arc. What Is an Intellectual Disability?, marrë nga: http://www.thearc.org/page.aspx?pid=2448, shkarkuar më 21.04.2017
• https://www.mentalhelp.net/articles/effective-teaching-methods-forpeople-with-intellectual-disabilities/, shkarkuar më 12.3.2017
• http://aaidd.org/intellectual-disability/definition#.WRlpzkWGPIU, shkarkuar më 04.05.2017
• http://do2learn.com/disabilities/CharacteristicsAndStrategies/IntellectualDisability_Strategies.html, shkarkuar më 22.05.2017
• http://www.projectidealonline.org/v/intellectual-disabilities/, shkarkuar më 05.06.201
• http://www.parentcenterhub.org/repository/intellectual/ , shkarkuar më 08.06.2017
• https://www.european-agency.org/sites/default/files/, shkarkuar më 09.06.2017