Ndotja e ajrit nga automjetet në kryqëzimet urbane dhe rreziqet shëndetësore (Rast studimi)

Abstrakti

Studimi ka për qëllim të analizojë burimet kryesore të ndotjes së ajrit të shkaktuar nga automjetet dhe rëndësinë që ato kanë për shëndetin e njeriut. Ato që kanë ndikim më të madh janë grimcat PM, oksidet e azotit, monoksidi i karbonit, dioksidi i karbonit dhe ozoni, të cilat në varësi të koncetrimit në ajër shkaktojnë sëmundje të frymëmarjes, të zemrës, dëmtime të sistemit nervor qëndror, kancer të mushkërive dhe helmim. Nga të dhënat e OBSH, rezulton se nga grimcat PM dhe oksidet e azotit, në vitin 2020 në Shqipëri janë shkaktuar përkatësisht 3600 dhe 330 vdekje të parakohëshme. Për vlerësimin e ndotjes së ajrit kemi marrë një rast studimi të llogaritjes së sasisë së ndotjes nga automjetet në një kryqëzim në qytetin e Tiranës, ku rezulton se niveli i ndotjes nga emetimet e oksidi karbonit , oksidet e azotit dhje hidrokarburet dhe grimcave PM shkon në 2.1 ton/ ditë, kurse sasia e dioksidit të karbonit e cliruar shkon në 360 ton/ditë. Me futjen në qarkullim 5 % automjete elektrike ose hibride me prize, përfitojmë një ulje të ndotjes me 23% dhe të dioksidit të karbonit me 16%. Në fund është diskutuar mbi rugët për reduktimin e ndotjes së ajrit, ku përvec automjeteve elektrike dhe hibride me prizë, janë forcimi i kontrollit teknik për ndotjen duke përdorur kontrollin në rugë me aparaturat në distancë, e cila pakëson ndotjen deri në 2 herë, si dhe përdorimi i karburanteve biodiesel, karburanteve alternative Fisher-Tropsch dhe e-diesel.