Kadiu Osman dhe vartësit e tij në Kosovë gjatë viteve 1700-1800

Autorët

  • Agron Islami

DOI:

https://doi.org/10.62609/ks.v47i47.3696

Abstrakti

Sipas ligjit osman të kohës, të gjithë qytetarët ishin të barabartë para kanunit. Personi që ndante drejtësinë ishte kadiu. Emërimi i kadinjëve bëhej me dekret sulltanor, ose nga përfaqësuesi kryesor i sulltanit në ejalet, kadiasqeri, me kusht që miratimi i emërimit nga ky i fundit të bëhej nga shejhulislami (dijetari islam). Kadiu, mund të shërbente në një kaza jo më shumë se dy vjet dhe kjo bëhej me qëllim të moskrijimit të miqësive të kadiut me personalitete të fuqishme të qytetit që do të mund të ndikonin në vendimet e këtij të parit. Çështja e kadiut si person që ndante drejtësi në hapësirat shqiptare, në këtë rast edhe në Kosovë, është ndër temat shumë pak të trajtuar në historiografinë tonë. Me qëllim të plotësimit të këtij vakumi kemi synuar që në këtë punim të shkurtër të ofrojmë të dhëna dokumentare osmane mbi veprimtarinë e kadiut, naibit dhe muhzirit në Kosovën e shekullit XVIII, si kuadër kryesor i gjykatës osmane në këtë trevë.

Shkarkimet

Download data is not yet available.

References

  1. İber Ortaylı, “Kadı”, DİA. XXIV (2001), f. 69; Gazmend Rizaj, “Roli i kadiut në Sistemin Administrativ-Gjyqësor të Perandorisë Osmane gjatë shekujve XV-XVIII me vështrim të posaçëm në Arnautllëk”, Gjurmime albanologjike, Seria e shkencave historike, nr. 14-1984, f. 93-110.

  2. Abdülaziz Bayındır, İslam Mahkeme Usulü, İstanbul 1968, f. 33. Kadinjtë i trajtonin në gjykatat e tyre të gjitha çështjet e sheriatit dhe gjyqësorit në varësi të popullsisë dhe më shumë sipas vendimeve (ixhtihad) të medhhebit hanefi.

  3. A. Refik Gür, Osmanlı İmparatorluğu'nda Kadılık Müessesi, İstanbul 2017, 50.

  4. Şinasi Altundağ, "Osmanlılarda Kadıların, Salahiyeti ve Vazifeleri Hakkında", VI. Türk Tarih Kongresi (16-20 Ekim 1961), Ankara 1967, f. 346; Gür, a.g.e., f. 63.

  5. Mustafa Akdağ, “Osmanlı Müesseseleri Hakkında Notlar”, DTCFD, XIII(1-2), Ankara 1955, f. 48.

  6. Evliya Çelebi bin Derviş Mehemmed Zilli, Evliya Çelebi Seyahatnamesi Topkapı Sarayı Kütüphanesi Bağdat 304 Numaralı Yazmanın Transkripsiyonu-Dizini, I. Kitap, haz. Robert Dankoff-Seyit Ali Kahraman-Yücel Dağlı, İstanbul 2006, f. 293.

  7. M. Kemal Özergin, “Rumeli Kadılıklarında 1078 Düzenlemesi”, İsmail Hakkı Uzunçarşılı'ya Armağan, Ankara 1976, f. 259-269.

  8. Ahmet Halaçoğlu, "1740-1741 Tarihli Yazma Esere Göre Rumeli Kazalarının Rütbeleri", XII. Türk Tarih Kongresi Bildirileri, III. Ankara, 1990, f. 875.

  9. Levent Kuru, "Kazasker Rüznamçelerine göre 18. Yüzyılın ilk yarısında Rumeli'de Kadılık Müessesesi", Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, (Doktora Tezi), İstanbul 2016, f. 294-350.

  10. BOA. AE.SMHD.I. Dos. nr. 00148/11048; BOA. A.DVNS.AHKR.d, 1-25, BOA. A.DVNS.MHM.d. 10, f. 71, 83.

  11. Mehmet İnbaşı-Eyüp Kul, Balkanlarda bşr Türk Şehri Üsküp, Fetihten XVIII. Yüzyıla Kadar, Ankara 2018, f. 190.

  12. Başbakanlık Osmanlı Arşivi (më tej, BOA) A.DVNS.AHKR.d, 16, f. 75.

  13. BOA. A.DVNS.AHKR.d. 3, f. 127.

  14. BOA. A.DVNS.AHKR.d, 20, f. 132.

  15. BOA. EV.HMH.d. 3991, f. 12.

  16. BOA. EV.HMH.d. 3991, f. 15.

  17. Leslie Peirce, "Maddi Dünya: İdeolojiler ve Sıradan Şeyler", Erken Modern Osmanlılar, editör: Virginia H. Aksan-Daniel Goffman, İstanbul 2011, f. 309.

  18. BOA. A.DVNS.AHKR.d. 16, f. 105.

  19. Mehmet İpşirli, “Naib”, DİA. XXXII (2006), f. 312-313.

  20. İlber Ortaylı, “Osmanlı Kadısı'nın Taşra Yönetimindeki Rolü Üzerine”, Amme İdaresi Dergisi, IX(1), Ankara Mart 1976, f. 98.

  21. İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Devletinin İlmiye Teşkilatı, Ankara 1965, f. 121-124.

  22. BOA. AE.SMHD.I. Dos. nr. 14/798.

  23. BOA. A.DVNS.AHKR.d. 19, f. 142.

  24. Recep Ahıshalı, “Muhzır”, DİA. XXXI (2006), 85-86.

  25. Akgündüz, Şeriyye Sicilleri, ibid, f. 72-73.

  26. VGMA. HD. 1192, vr. 35; HD. 1174, vr. 254.

Downloads

Botuar

2024-01-19

Si të citoni

Islami, Agron. 2024. “Kadiu Osman Dhe vartësit E Tij Në Kosovë Gjatë Viteve 1700-1800”. Kosova 47 (47). Prishtinë, Kosovë:65-73. https://doi.org/10.62609/ks.v47i47.3696.

Numri

No. 47 (2022): Kosova

Seksioni

Artikuj
Crossref
Scopus
Google Scholar
Europe PMC