Aspekte të jetës socio-ekonomike dhe politike në Kosovë gjatë shekullit XVIII sipas ankesave dhe kërkesave të qytetarëve

Autorët

  • Agron Islami

Abstrakti

Parimi bazë i shteteve klasike islame të Lindjes së Mesme ishte drejtësia. Ky parim edhe tek osmanët zë një vend të rëndësishëm. Sa më shumë që Sulltani pranonte ankesat e qytetarëve, aq më shumë çmohej personaliteti i tij. Forma e pranimit dhe e ushtrimit të ankesave dhe kërkesave ndryshonte varësisht nga statusi dhe mundësia e qytetarit për të iu ofruar Sulltanit. Sikur bie fjala: të huajt që operonin në kryeqytet nën statusin e tregtarit, ndiznin zjarre në afërsi të Sarajit Osman me qëllim të alarmimit të sulltanit për padrejtësitë që iu bëheshin atyre; qytetarët e kryeqytetit osman, ankesat e tyre ia drejtonin sulltanit kur ai ishte duke shkuar në lutjen javore të së premtes, apo kur dilte për gjueti. Ndërsa, ata të zonave më të thella ankesat dhe kërkesat e tyre i dërgonin në formë të shkruar. Burimi kryesorë i këtij punimi janë 7 dokumente në gjuhën osmane të papublikuara deri më tani, që për tematikë kanë ankesat dhe kërkesat e qytetarëve/nënshtetasve osman të territorit të Kosovës gjatë shekullit XVIII. Shumica e këtyre ankesave/kërkesave kanë marr përgjigje zyrtare nga organet e mbikëqyrura direkt nga sulltani osman në Stamboll. Këto burime nga arkivi osman, nxjerrin në pah dimensionin social, ekonomik, financiar dhe pronësor të qytetarëve të Kosovës gjatë shekullit në fjalë.

Shkarkimet

Download data is not yet available.

References

  1. Halil Inalcık, “Örfî-Sultanî Hukuk (Kanûn) ve Kanûnnâmeler”, Osmanlı Tarihinde İslamiyet ve Devlet,(İstanbul 2016), 57-58.

  2. Dritan Egro, Ligji Osman ndër Shqiptarët e Mesjetës së Vonë (Tiranë: 2012),18.

  3. Egro, Ligji Osman, 18-19.

  4. Joseph Schacht, “Mahkeme”, İslam Ansiklopedisi-MEB, C. VII, (İstanbul: 1993),147- 149.

  5. Kosova Nikad i Danas, (Beograd: 1973), 478.

  6. Për info më të zgjëruara rreth sistemit të Gjykatave osmane shih. Ismaıl Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Devletinin İlmiye Teşkilâtı,(Ankara:1965);Abdülaziz Bayındır, İslam Mahkeme Usulu, (İstanbul: 1966); İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Osmanlı Devleti’nin İlmiye Teşkilâtı, (Ankara:1984);Joseph Schacht, “Mahkeme”, İslam Ansiklopedisi-MEB, C. VII, (İstanbul: 1993), 147-149; Ilber Ortayı,”Osmanlı Devletinde Kadı”, Dianet İslam Ansiklopedisi, V.24, (İstanbul: 2001); Gazmend Rizaj, “Roli i Kadiut në Sistemin Administrativ- Gjyqësor të Perandorisë Osmane gjatë shekujve XV-XVIII me vështrim të posaçëm në Arnautllëk”, Gjurmime albanologjike: Seria e shkencave historike 14-1984 (1985): 93-110;Agron Islami, “1579 Numarali Rodosçuk (Tekfurdağı) Şer’iyye Sicilinin Transkripsyonu ve Değerlendirmesi” (Tezë Masteri, Sakarya Üniversitesi), 5-35; Agron Islami-Ayten Ardel, “Defterët e Kadiut Osman (Sixhilatet) – Një Dokument i Rëndësishëm për Historishkrimin e Jetës Sociale dhe Ekonomike të Qyteteve Shqiptare në shek. 15-19, Shembulli i Manastirit”, Java e Shkencës(Prishtinë:2013), 474-480.

  7. Halil Inalcik,Sûret-i Defter-i Sancak-i Arvanid, (Ankara:1987); Selami Pulaha, Popullsia shqiptare e Kosovës gjatë shek. XV-XVI (studime dhe dokumente), (Tiranë:1983); Ferid Duka, Shekujt Osmanë në Hapësirën Shqiptare (studime dhe dokumente, ( Tiranë; 2016),Iljaz Rexha, Venbanimet dhe Popullsia Albane e Kosovës (sipas Defterëve Osmane të shekullit XV), (Prishtinë: 2016).

  8. Halil Inalcık, “Şikayet Hakkı: Arz-i Hâl ve Arz-i Mahzarlar”, Osmanlı’da Devlet, Hukuk ve Adalet, (İstanbul: 2000), 48-51.

  9. Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) A.DVNSAHKR. d. 112/1009, Prill 1743.

  10. BOA.A.DVNSAHKR.d. 12/59, tetor 1764.

  11. Yücel Özkaya, 18. Yüzyılda Osmanlı Toplumu, (İstanbul: 2010), 11.

  12. Loniku është taksë e veçantë vetëm për rajen e cila banonte në zonat e minierave.

  13. Taksë e jashtëzakonshme.

  14. Rezerva ushqimore që shteti osman i blinte me para nga populli dhe i mbante të gatshme gjatë kohës që ushtria ndodhej në fushata ushtarake.

  15. BOA. IE.MDN. 2/144. Më 12.08.1698.

  16. Taksë e jashtëzakonshme, që merrej në kohëra lufte.

  17. Kejli është njësi matëse e grurit.

  18. Monedh osmane.

  19. BOA. A.DVN.MHM. 1/55, më 1742

  20. Taksë e luftës.

  21. BOA. A. DVNSAHKR. d. 21/131, Gusht 1764.

  22. Emri mund të lexohet Sehik ose Sehin.

  23. BOA.A.DVNSAHKR.d.17/108, Gusht 1761.

  24. Gazmend Rizaj, “Roli i Kadiut në Sistemin Administrativ- Gjyqësor të Perandorisë Osmane gjatë shekujve XV-XVIII me vështrim të posaçëm në Arnautllëk”, Gjurmime albanologjike: Seria e shkencave historike 14-1984 (1985): 104-105.

  25. Historia e Popullit Shqiptar, V. I (Tiranë:2002), 523.

  26. BOA. C. MF.14/685, më 25 janar 1766.

  27. BOA.A.DVNSAHKR.d. 16/105, Tetor 1770.

Downloads

Botuar

2024-03-15

Si të citoni

Islami , Agron. 2024. “Aspekte Të jetës Socio-Ekonomike Dhe Politike Në Kosovë Gjatë Shekullit XVIII Sipas Ankesave Dhe kërkesave Të qytetarëve”. Kosova, no. 45 (March). Prishtinë, Kosovë:51-66. https://albanica.al/revista_kosova/article/view/4167.

Numri

No. 45 (2020): Kosova

Seksioni

Artikuj