Raste ndërhyrjesh të huazimeve nga anglishtja

Xhevat Lloshi

doi:10.62006/sf.v1i1-2.3278

Autorët

Xhevat Lloshi

DOI:

https://doi.org/10.62006/sf.v1i1-2.3278

Abstrakti

Ardhja e fjalëve nga anglishtja në gjuhën shqipe i përket një periudhe shumë më të vonë sesa hyrja e huazimeve nga gjuhë, si: greqishtja e vjetër, latinishtja, sllavishtja, italishtja, turqishtja, greqishtja e re. Ky dallim i ndjeshëm kohor ka një pasojë, e cila është ana kryesore që dëshiroj të trajtoj këtu: huazimet nga anglishtja gjenin shtresa të tjera fjalësh, që tashmë ishin në përdorim në gjuhën shqipe. Pyetja e parë atëherë është kjo: çfarë do të quajmë huazime të gjuhës shqipe nga anglishtja? Për mendimin tim, anglicizma për shqipen janë ato që kanë ardhur nga anglishtja dhe jo ato që kanë ardhur me ndërmjetësinë e gjuhëve të tjera. Ky mendim nuk pajtohet me qëndrimin e autorit kroat Rudolf Filipoviq, i cili ka shkruar gjerësisht për marrëdhëniet e gjuhëve në kontakt dhe në një libër të veçantë ka një fjalor të pasur të anglicizmave në gjuhën kroate.1 Aty ai nuk bën dallim ndërmjet fjalëve që kanë hyrë me rrugë të ndryshme në kroatishten dhe huazimeve të mirëfillta nga anglishtja.

Shkarkimet

Download data is not yet available.

Metrics

Metrics Loading ...

References

FILIPOVIĆ, R. (1990): Anglicizmi u hrvatskom ili srpskom jeziku: Porijeklo – Razvoj– Značenje, Jugoslavenska Akademija Znanosti i Umjetnosti, Zagreb.
Fjalor i gjuhës së sotme shqipe. Instituti i Gjuhësisë dhe i Letërsisë, kryeredaktor prof. Androkli Kostallari, Tiranë, 1980.
DEVOTO, G. – Oli, G. C. (1982): Dizionario della lingua italiana, Le Monnier, Firenze.
MAURO, Tullio De – Mancini, M. (2000): Dizionario etimologico, Garzanti, Cernusco Milano.
CIPO, K. – Çabej, E. – Domi, M. – Krajni, A. – Myderrizi, O. (1954): Fjalor i gjuhës shqipe, Instituti i Shkencavet, Tiranë, 648 f.
DRIZARI, N. (1934): Albanian-English Dictionary. New York.
DAUZAT, A. – Dubois, J. – Mitterand, H. (1971): Nouveau dictionnaire étymologique, Paris.
FLOQI, A. (1939): Fjaluer italisht-shqip. Tiranë.
SHEHU, H. (2002): Rreth anglicizmave në mjetet e sotme të informimit masiv, në: Studime filologjike, nr. 3-4.
– (1947): Fjalor serbokroatisht-shqip. Instituti i Studimeve, Tiranë. LEOTTI, A. (1937): Dizionario Albanese-italiano. Romë.
KOÇI, R. D. – Kostallari, A. – Skendi, DH. I. (1950): Fjalor i shkurtër shqip- rusisht, Moskë.
MANN, S. E. (1948): An Historical Albanian-English Dictionary. Londër.
SHEHU, H. (1989): Mbi zëvendësimin e disa huazimeve angleze, në: Gjuha jonë, nr.
Shih për hollësitë: Gogaj, I. (1995): Shkollat amerikane në Shqipëri.
Shih më hollësisht: Lloshi, XH. (1970): “Fjalorët shqip-anglisht e anglisht-shqip dhe ‘Fjalori anglisht-shqip’ i Stuart Manit”, në: Studime filologjike, nr. 4. KOSTALLARI, A. (1982): “Mbi disa drejtime të përsosjes së sistemit e të strukturës së gjuhës sonë letrare”, në: Studime filologjike, nr. 2, f. 28, shkruante:
“Gjuha shqipe është gjuha ku kanë depërtuar më pak anglicizma se në çdo gjuhë tjetër të Evropës.”
SHEHU, H. (1989): po aty, f. 43, pikërisht në pragun e vërshimit të anglicizmave shkruante: “Fjalët angleze në shqipen e sotme letrare kanë depërtuar si terma të veçuar në pak fusha të veprimtarisë shoqërore. Edhe denduria e përdorimit të tyre është përgjithësisht e kufizuar.”
– (1954): Fjalor rusisht-shqip, Instituti i Shkencave i R. P. të Shqipërisë, Moskë. Hartuesi kryesor ka qenë Sejfulla Malëshova.
LLOSHI, XH. (2001): “Shqipja standarde në rrethanat e dygjuhësisë”, në: Studime filologjike, nr. 3-4, f. 47-58; (2002): “Gjuha shqipe standard në rrethanat e dygjuhësisë”, në: Seminari ndërkombëtar për gjuhën, letërsinë dhe kulturën shqiptare, 20/1, Prishtinë, f. 263-274; (2003): “Kultura shqipe në rrethanat e dygjuhësisë”, në: Drita, 30 mars 2002.
KICI, G. – Aliko, H. (1969): Fjalor anglisht-shqip, Romë. QESKU, P. (2002): Fjalor anglisht-shqip. Tiranë.
STEFANLLARI, I. (1986): Fjalor anglisht-shqip. SHB “8Nëntori”.
Fjalor i shqipes së sotme. Instituti i Gjuhësisë dhe i Letërsisë, kryeredaktor prof. Androkli Kostallari, Tiranë, 1984. Botimi i dytë, Tiranë, 2002; Fjalor i gjuhës shqipe, Instituti i Gjuhësisë dhe i Letërsisë. Redaktor shkencor Jani Thomaj, Tiranë, 2006.

References

FILIPOVIĆ, R. (1990): Anglicizmi u hrvatskom ili srpskom jeziku: Porijeklo – Razvoj– Značenje, Jugoslavenska Akademija Znanosti i Umjetnosti, Zagreb.

Fjalor i gjuhës së sotme shqipe. Instituti i Gjuhësisë dhe i Letërsisë, kryeredaktor prof. Androkli Kostallari, Tiranë, 1980.

DEVOTO, G. – Oli, G. C. (1982): Dizionario della lingua italiana, Le Monnier, Firenze.

MAURO, Tullio De – Mancini, M. (2000): Dizionario etimologico, Garzanti, Cernusco Milano.

CIPO, K. – Çabej, E. – Domi, M. – Krajni, A. – Myderrizi, O. (1954): Fjalor i gjuhës shqipe, Instituti i Shkencavet, Tiranë, 648 f.

DRIZARI, N. (1934): Albanian-English Dictionary. New York.

DAUZAT, A. – Dubois, J. – Mitterand, H. (1971): Nouveau dictionnaire étymologique, Paris.

FLOQI, A. (1939): Fjaluer italisht-shqip. Tiranë.

SHEHU, H. (2002): Rreth anglicizmave në mjetet e sotme të informimit masiv, në: Studime filologjike, nr. 3-4.

– (1947): Fjalor serbokroatisht-shqip. Instituti i Studimeve, Tiranë. LEOTTI, A. (1937): Dizionario Albanese-italiano. Romë.

KOÇI, R. D. – Kostallari, A. – Skendi, DH. I. (1950): Fjalor i shkurtër shqip- rusisht, Moskë.

MANN, S. E. (1948): An Historical Albanian-English Dictionary. Londër.

SHEHU, H. (1989): Mbi zëvendësimin e disa huazimeve angleze, në: Gjuha jonë, nr.

Shih për hollësitë: Gogaj, I. (1995): Shkollat amerikane në Shqipëri.

Shih më hollësisht: Lloshi, XH. (1970): “Fjalorët shqip-anglisht e anglisht-shqip dhe ‘Fjalori anglisht-shqip’ i Stuart Manit”, në: Studime filologjike, nr. 4. KOSTALLARI, A. (1982): “Mbi disa drejtime të përsosjes së sistemit e të strukturës së gjuhës sonë letrare”, në: Studime filologjike, nr. 2, f. 28, shkruante:

“Gjuha shqipe është gjuha ku kanë depërtuar më pak anglicizma se në çdo gjuhë tjetër të Evropës.”

SHEHU, H. (1989): po aty, f. 43, pikërisht në pragun e vërshimit të anglicizmave shkruante: “Fjalët angleze në shqipen e sotme letrare kanë depërtuar si terma të veçuar në pak fusha të veprimtarisë shoqërore. Edhe denduria e përdorimit të tyre është përgjithësisht e kufizuar.”

– (1954): Fjalor rusisht-shqip, Instituti i Shkencave i R. P. të Shqipërisë, Moskë. Hartuesi kryesor ka qenë Sejfulla Malëshova.

LLOSHI, XH. (2001): “Shqipja standarde në rrethanat e dygjuhësisë”, në: Studime filologjike, nr. 3-4, f. 47-58; (2002): “Gjuha shqipe standard në rrethanat e dygjuhësisë”, në: Seminari ndërkombëtar për gjuhën, letërsinë dhe kulturën shqiptare, 20/1, Prishtinë, f. 263-274; (2003): “Kultura shqipe në rrethanat e dygjuhësisë”, në: Drita, 30 mars 2002.

KICI, G. – Aliko, H. (1969): Fjalor anglisht-shqip, Romë. QESKU, P. (2002): Fjalor anglisht-shqip. Tiranë.

STEFANLLARI, I. (1986): Fjalor anglisht-shqip. SHB “8Nëntori”.

Fjalor i shqipes së sotme. Instituti i Gjuhësisë dhe i Letërsisë, kryeredaktor prof. Androkli Kostallari, Tiranë, 1984. Botimi i dytë, Tiranë, 2002; Fjalor i gjuhës shqipe, Instituti i Gjuhësisë dhe i Letërsisë. Redaktor shkencor Jani Thomaj, Tiranë, 2006.