Logjika e Aristotelit ne medresetë shqiptare

Autorët

Abstrakti

Filozofët myslimanë, si shumë dije dhe shkenca të tjera, edhe Logjikën e huazuan nga grekët e lashtë, sidomos nga Aristoteli. Filozofi më i njohur grek në botën islame konsiderohet Aristoteli, veprat e të cilit u përkthyen në gjuhën arabe dhe trashëgimia e tij filozofike pati ndikimin më të madh në kulturën e mendimit mysliman. Në shekullin e II-të, Prophyrius Tyrius, pjesës së parë të Organonit, pra pjesës së Katergorias ia shkroi një hyrje me titull "Esagoge" (në kuptimin e Hyrjes), e cila gë nga ajo kohë është cilësuar si celës i zbërthimit të kuptimeve të veprave të Aristotelit në fushën e Logjikës. Që nga ajo kohë, kjo vepër është bërë pjesë e pandashme e përmbledhjes së veprave të logjikës së Aristotelit. Si gjithë veprat e tjera, edhe kjo është përkthyer në gjuhën arabe dhe është komentuar nga shumë logjicienë myslimanë. Madje, shumë prej tyre dhe shkruan 'Isaguxhi, pra hyrje në fushën e Logjikës, ku më e njohura prej këtyre veprave është ajo "Athiru-d-Din el- Abharij -ut (v.1276), vepra e të cilit njihet me emrin "Isaguxhi " apo "ar-Risala – latharijja".  Ajo ka qenë njëra ndër veprat kryesore të dijes së Logjikës nëpër medresetë e botës islame, duke përfshirë edhe medresetë e shqiptarëve. Kjo vepër, bashkë me disa vepra të tjera nga fusha e Logjikës kanë qenë pjesë të programeve mësimore nëpër medresetë shqiptare, të cilat kanë ekzistuar deri kah fundi i shekullit të kaluar. Në këtë punim, në fillim do të prezantoj dhe analizoj veprën 'Isaguxhi të Abhariut, dhe më pastaj do të përpiqem të trajtoj mësimin e kësaj vepre në medresetë shqiptare, duke u fokusuar në medresenë e hafiz Nexhatisë në Preshevë. Metodologjia e ndjekur në këtë punim është prezentative analitike në pjesën e parë, dhe studim në terren, në pjesën e dytë.

Fjalët kyçe:

Logjika, Aristoteli, Isaguxhi, Abhar, Medresetë shqiptare

Shkarkimet

Download data is not yet available.

References

  1. Ackrill, J. L. (1981). Aristotle the Philosopher. Oxford and New York: Oxford University Press.

  2. Ahmad, Shahab (2015). What Is Islam? - The Importance of Being Islamic. Princeton University Press

  3. Atademir, Hamdi Ragip. (1948). Porphyrios ve 'Abhari'nin Isagoci'leri. DTCFD, VI/5.

  4. Atademir, Hamdi Ragip. (1948). Porphyrios ve Ebheri'nin Isagoci'leri. DTCFD, VI/S.

  5. Badawi, Abdul-Rahman. (1978). Arista 'inda'l-'Arab. Vekaletu-I Metbu'at Publications, Kuvajt.

  6. Bingol, Kuddiis. (2010). "Tiirk-islam Kiiltiir Diinyasinda isagoji", Islami Ilimler Degisi. Yil 5, sayi 2., 2010

  7. Bislimi, Taxhedin. (2011). "Medreseja Medah" e Ataullah Efendiut dhe nxénésit e saj, Shkup.

  8. Bosnia and Herzegovina. SURVEY Periodical for Social Studies. No: 1.

  9. Demir, Nexhati. (2013). Arsimi dhe edukimi né Kosové pérgjat viteve 1877-1912. Revista Hikmet, numér 1 dhe 2. Prishtiné

  10. El-Cabiri, Muhammed Abid. (2001). Arap-islam Aklinin Olugumu. Kitabevi. Istanbul.

  11. Emiroglu, Ibrahim. Mantik. né: TDV Islam Ansiklopedisi. Véll. 28, Istanbul, 2003

  12. Esposito, John L. (2017). Fjalor i Oxfordit pér Islamin. Logos A, Shkup.

  13. Esposito, John L. (2017). Fjalor i Oxfordit pér Islamin. Logos A, Shkup

  14. Ferguson, John (1972). Aristotle. Neé York: Tayne Publishers.

  15. Hanafi, Hasan (1988) Min al akida ila al-thaéra. Kahire. Véll. 2

  16. http://www.cgie.org.ir/fa/publication/volumes/63) s. 606)

  17. Ibrulj, Nijaz. (2009) Bosnia Porphyriana: An outline of the development of Logic in

  18. Ikball. Muhammed. (2006) Ripértrirja e mendimit fetar né Islam. Logos-A, Shkup

  19. Izgi, Cevat (1997). Osmanli Medreselerinde flim. Cild 1, Iz Yayincilik. Istanbul

  20. Khansari, Muhamed. (1383). Mantek-e souri. Véll. 1, Agah Publications. Tehran Horosani

  21. Kundakci, Deniz. (2012) "Mantik ve Felsefe Egitiminin Bosna-Hersek'teki Tarihsel Gelisimi". Kastamonu Universitesi Egitim Fakiiltesi Dergisi Cilt: 20, No:2

  22. Madkour,Ibrahim. (1375) La logique d'Aristote chez les Mutakallimun (versioni persisht i botuar né: Tahkikati Islami, Tehran

  23. Mefail Hizli. Osmanli Medreselerinde Okutulan Dersler ve Eserler. T.C. Uludag Universitesi ilahiyat fakultesi dergisi. Cilt: 17, Sayi: 1, 2008 s. 25-46; Mustafa SANAL. Osmanl: Devleti'nde Medreselere Ders Programlari, Ogretim Metodu, Olcme Ve Degerlendirme, Ogretimde Ihtisaslasma Bakimindan Genel Bir Bakis. Sosyal Bilimler Enstitiisti Dergisi. Sayi : 14, Yil : 2003/1 (149-168 s.)

  24. Mehmeti, Sadik. (2008) Doréshkrimet orientale né Arkivin e Kosovés, Prishtiné.

  25. Peter Smith. An Introduction to Formal Logic. Cambridge University Press, (6" printing) 2013. Patrick J. Hurley. A Concise Introduction to Logic. (versioni elektronik).

  26. Rescher, Nicholas. (1964). The Development of Arabic Logic. University of Pittsburgh Press.

  27. Safa, Zabiullah. (1378). Tarikh-e Ulum-e Aqli dar tamaddun-e Islami. Majid Publications. Teheran.

  28. Sarikavak, Kazim (2013). Yanyali Esad Efendi. Né: TDV islam Ansiklopedisi. Véll. 43.

  29. Sherefuddin. (1367) Da'erat-ol-Ma'aref-e Bozorg-e Esliami. Véll. 22. Botim i Qendrés Da'erat-ol-Ma'aref-e Bozorg-e Eslami, Tehran.

  30. Sweetman, J. W. (1954). Islam and Christian Theology. Part I, vol. I. London. pp. 64-82.

  31. Walzer, Richard. (1949). How Greek Science passed to the Arabs. Oxford. Oxford

Downloads

Botuar

2024-10-01

Si të citoni

Rexhepi, A. (2024). Logjika e Aristotelit ne medresetë shqiptare. Studime Orientale, (4), 49–70. Retrieved from https://albanica.al/studime_orientale/article/view/5517

Numri

No. 4 (2019): Studime Orientale

Seksioni

Articles

Licensa

Copyright (c) 2019 Instituti i Studimeve Orientale