Rikthimi i motiveve mitike në letërsi

Rasti i romanit “Ura me tri harqe”

Abstrakti

Rimarrja e motiveve mitike në krijimtarinë letrare bashkëkohore, dhe jo vetëm, është dukuri e njohur dhe e studiuar mjaftueshëm në letërsi. Motive të tilla janë të  pranishme  në shumë prej veprave të Ismail Kadaresë, ose thënë ndryshe, kanë qenë një sofër prej së cilës është ushqyer vazhdimisht dhe e ka plotësuar veprën e tij të pavdekshme. Metafora  mitike, është pjesë tejet e rëndësishme për kuptimin dhe interpretimin e letërsisë. Shkrimtarët e mirëfilltë, shpeshherë, rimarrin motivet mitike si paratekste letrare, e pastaj i përdorin  për  qëllimet  e tyre, duke u kujdesur për fabulën ekzistuese, ngase ndryshime të çfarëdollojshme do ta humbnin interesin e lexuesve. Ja si shprehen teoricienët e shquar të letërsisë: “Të thuash se shkrimtari ka nevojë për mitin, është shenjë e nevojës që ai ndien për t’u bashkuar me shoqërinë, për të gjetur vendin e vet në shoqëri, për t’u integruar në të”.

Përveç kësaj, kemi raste edhe kur shkrimtarët me aftësi të veçanta arrijnë që të krijojnë mite të paqena, por të krijuara nga vetë ata, e që pastaj nëpërmjet lexuesve marrin përmasa universale.Për t’u theksuar është edhe fakti se “ka mite të krijuara me tendencë, po ka edhe të krijuara në mënyrë të pavetëdijshme”.

Në fokus të punimit tonë s’ka si të jetë rasti i fundit, ngase dihet fare mirë se motivet të cilat janë proceduar në tekst nuk janë prurje të reja, por janë marrë nga opusi ynë i gjerë folklorik.Krijimtaria folklorike ka qenë përherë tërheqëse dhe motivuese për I. Kadarenë. “Balada e murimit” zë vend qendror në letërsinë orale, që njëkohësisht është edhe një ndër krijimet më të bukurat që ka populli ynë.