Në gjurmë të traditave autoktone shqiptare në Kumanovë

Dukuri dhe probleme

Abstrakti

Traditat kombëtare shqiptare, përcjellur e trashëguar në breznitë pasardhëse në Kumanovë i kam përjetuar në familjen atërore që në fëmijëri, prandaj i kam hyrë një përpjekjeje studimore. Në këtë rajon kam bërë disa here kërkime – ekspedita në tërë shtrirjen gjeograrafike të popullsisë shqiptarë ne qyetetin e Kumanovës dhe fshatrat përreth që studiuesi Naim Halimi e emërton si “treva shqiptare e Kumanovës”. Gjatë katër ekspeditave në terren kam synuar të gjurmoj e të nxjerr në pah kartakterin kompleks të identitit kombëtar dhe të disa prej veçorive të qëndrueshme të tij në atë trevë. Jam njohur e konsultuar me studiuesë, shqiptarë e të huaj, por mledhja e të dhënave dhe intervistat në terren kanë qenë dhe janë burimi kryesor. Lëvizja e popullsisë nga fshatrat malore me rëndësi strategjike dhe arsyetimet e këtyre dyndjeve shpeshherë masive deri në shpopullim të tërësishëm të fshatrave malore, rasti i fshatit Shtrazë. Toponimia dhe mikrotoponimia si edhe mjaft zona arkeologjike, pjesërisht të hulumtuara, janë dëshmi e autoktonisë shqiptare që në herësi. Në këtë shkrim do të ndalem në disa probleme të ecurisë së trashëgimisë së kulturës shpirtërore shqiptare, si edhe të përpjekjeve të studiuesëve sllavo-serbë dhe të politikave zyrtare në kohëra për të mohuar e shtrembëruar të vërtetat historike të autoktonisë shqiptare në trevat e të parëve tonw që nw lashtësi, të identitetit të tyre me prejardhje dardano-ilire që në Mesjetë dhe më heret; me deformime që lidhen me identitetin kombëtar të shqiptarëve të Kumanovës.