Konsulta gjuhësore e Prishtinës, 1968

Abstrakti

Në këtë trajtesë, është bërë një studim empirik i mënyrës sesi është organizuar Konsulta Gjuhësore, kontributi dhe ndikimi që është dhënë nga intelektualët e kohës, për të vazhduar më tej implementimin e sloganit “Një komb-një gjuhë letrare kombëtare”. Puna e bërë nga studiuesit e mirëfilltë, i hapi rrugë organizimit të Kongresit të Drejtshkrimit 1972, në të cilin u vendosën rregullat drejtshkrimore.

Në diskutimet e Konsultës shtroheshin dy aspekte të çështjes: njëri kishte të bënte me zgjedhjen e kodit, përkatësisht me mundësinë që dallimet midis dy varianteve gjuhësore të rrafshoheshin, ndërsa aspekti i dytë prekte drejtpërsëdrejti çështjen që shqiptarët duhet të kishin vetëm një gjuhë të shkruar. Mendohej se ekzistenca e dy varianteve të gjuhës letrare mund të kishte implikime shumë më të gjera nacionale-politike. Vendimi kryesor i Konsultës ishte pranimi i menjëhershëm i projektit të përmendur nga Tirana për një gjuhë të vetme letrare si gjuhë e shkrimit për shqiptarët e Jugosllavisë. Vërejtjet e shumta për detajet lidhur me kodin do të dërgoheshin më tej për shqyrtim. Rezoluta u mbështet publikisht nga kryetari i Kuvendit të Krahinës, Fadil Hoxha. Konsulta gjuhësore e Prishtinës në të vërtetë i dha fund zhvillimit paralel të dy gjuhëve të shkrimit. Kongresi i Drejtshkrimit katër vjet më vonë në Tiranë vetëm e vërtetonte këtë gjendje të krijuar.

Akademik Idriz Ajeti është njeriu që ia kushtoi jetën e tij gjuhës shqipe. Ai ishte një përkrahës i fuqishëm i gjuhës së njësuar. Me vështrimet e tij pozitive e konvergjente në historinë e formimit e të zhvillimit të shqipes letrare, Ajeti shtroi rrugën për vendimin historik të Konsultës Gjuhësore të Prishtinës 1968, “Një komb- një gjuhë letrare kombëtare”!