Funksionimi dhe imazhi i ushtrisë venedikase në Arbëri në fund të shek.XIV- fillimi i shek.XV

Autori

  • Gjon Berisha

Apstrakt

Siç na tregojnë dokumentet venedikase, numri i ushtarëve italianë të vendosur përherazi në Arbëri ishte tepër i vogël. Të gjithë armbajtësit e tjerë ishin vendas. Sundimi venedikas nuk mbështetej mbi ndonjë prani të vazhdueshme ushtarake. Sikurse funksionarët ashtu edhe prania e trupave ushtarake ishte mjaftë modeste, ndonëse Arbëria bënte pjesë në sundimet më të trazuara të Stato da Màr. Kjo vinte, ndoshta nga fakti se Venediku duke shfrytëzuar rrethanat shoqërore në vend dhe ngjarjet politike të kohës, sidomos rreziku i përshpejtuar që i kanosej shqiptarëve nga osmanët, të fitonte për vete shumicën dërmuese të nënshtetasve të vet.

Downloads

Download data is not yet available.

Reference

  1. Më gjerësisht për Arbërinë Venedike, shiko: Oliver Jens Schmitt, Arbëria venedike: 1392-1479, Tiranë: K&B, 2007.

  2. Giuseppe [Josephi] Valentini, Acta Albaniae Veneta saeculorum XIV et XV, Palermo-Napoli-Roma-Venezia-München: Archivio di Stato di Venezia, etc., 1967-1972, [më tej:AAV], AAV/III, no.1094, pp.442-443.

  3. Fillimisht thuhej se ishin inkuadruar 300 “…ccc hominess (?)”, AAV/III, no.1050, pp.490-491.

  4. AAV/V, no.1427, pp.240-242.

  5. AAV/VI, no.1773.

  6. Schmitt, Arbëria venedike, 462.

  7. Ibid., 508.

  8. AAV/II, no.445, pp.146-148.

  9. “...in castro nostro alesii, sint ballistarii, sex uel octo albanenses, qui male stant in eo, Vadit pars, Quod noster prouisor,...ad dictum castrum, debeat ducere secum ballistarios sex, qui non sint albanenses, et cum ibi fuerit cassare debeat dictos Albanenses, et loco eorum ponere istos sex.”, AAV/III, no.797, p.151.

  10. “…ibi existen(tes) sint Albanenses…”, AAV/III, no.959, p. 312.

  11. AAV/VI, no.1589; Schmitt, Arbëria venedike, 516-517.

  12. AAV/III, no.768, pp.128-130; Schmitt, Arbëria venedike, 517.

  13. Ibid, 517.

  14. M.E.Mallet, J.R. Hale, The Military Organization of a Renaissance State: Venice c. 1400 to 1617, Cambridge: Cambridge University Press, 2006, 101.

  15. AAV/II, no.532, pp.235 (triginta boni ballistarii); no.615, pp.317-318 (triginta boni ballestarii cum ilo soldo); Ibid, III, no.639, pp.10-12 (septuaginta lancee equestres).

  16. “...in dicto castro, ad presens sunt, decem ballistarii, qui nullo modo essent sufficientes, ad deffensionem dicti castri, et simper fuerit obseruatum, quod dicto castro succurritur…Quod per nostros pagatores armamenti, solidentur ballistarii quatuor..”, AAV/III, no.679, p.55-56.

  17. AAV/III, no.772, pp.131-132.

  18. AAV/III, no.823, pp.179-180; no.852, pp.180-184; no.829, pp.185-187.

  19. AAV/III, no.893, p.251.

  20. AAV/III, no.806, pp.157-158.

  21. “Quia propter epidemiam qui viguit in partibus Scutari, Drivasti et Alexi, defecerint multi de ballistariis deputatis ad custodiam dictorum locorum…balestarios vigintiquatour…debeant dicti ballistarii diuidi in dictis tribus Castris per suprascriptum Comitem et Capitaneum nostrum Scutari videlicet duodecim in Scutaro, Sex in Drivasto, et sex in Alexio, Cassando in Scutaro loco istorum duodecim qui mittentur…”, AAV/III,

  22. no.954, pp.310-311.

  23. AAV/III, no.1092, 440-441.

  24. “…ad minus equites trecentos et pedites ducentos…”, AAV/III, no.1136, p.479; AAV/IV, no.1722, pp.202-203.

  25. AAV/V, no.1238, pp.16-17.

  26. Mallet, The Military Organization, 159-160.

  27. Ibid, 4-5.

  28. AAV/III, no.876, p. 235.

  29. AAV/III, no.677, pp.51-53.

  30. “…sumus contenti quod firment adhuc omnes dictas gentes, per unum aliurn mensem completurum xxiiij Maij, dicendo eis, ad terminum stabilitum, quod ad finem dicti mensis…“, AAV/III, no.687, pp.57-58.

  31. AAV/III, no.876, p.235

  32. “Cum gentes armigere, que sunt ad stipendium nostrum, in partibus durachii, et scutari, compleant firmam suam, die 24 mensis Martii prox. futuri, ante cuius firme complementum, dominatio nostra promisit, dictis gentibus Respondere, per quindecim dies, et eis notificare, si dominatio prefata, vult eos amplius, ad suum stipendium vel non,…”, AAV/III, no.677, pp.51-53.

  33. “…solidandis et mittendis ad partes Albanie ordinetur quod peditibus dentur libre XIII… et libre XV pro ballistario…in mense…”, AAV/V, no.1428, pp.242.

  34. AAV/III, no.644, pp.18-19; Ibid., no.831, pp.188-190.

  35. “...ne maior expensa sine fructu occurrat vadit pars quod omnes diti equi mittantur ad exercitum nostrum”, AAV/X, no.2342, pp.136-137.

  36. AAV/III, no.644, pp.18-20; Ibid., no.831, pp.188-190.

  37. “Preterea pro parte stipendiariorum et ballistariorum nostrorum drivasti nobis fuit humiliter supplicatum, quod eis de pagis suis, preteritis presentibus et futuris, considerata et extrema paupertate eorum vellemus subuenire, ut possint vivere, et facere honorem nostri dominii… ad solutionem predictam, tunc requirere debeatis Comitem et capitaneum nostrum scutari…“, AAV/III, no.1094, pp.442-443.

  38. AAV/V, no.1377, pp.174-175; Ibid., no.1411, pp.210-211.

  39. AAV/VI, no.1722, pp.202-203.

  40. “…ab offitialibus de nocte et capitibus sexteriorum…debere habere pagas suas de pluribus mensibus et quod non habent de quo vivere…”, AAV/VI, no.1778, pp.253-254.

  41. “… non haberent denarios pro faciendo subventionem dictis stipendiariis debeant de vino et blado nostri comunis eisdem subvenire…”, AAV/X, no.2331, pp.126.

  42. AAV/III, no.768, pp.128-130.

  43. AAV/III, no.796, pp.149-150; no.797, p.151; AAV/V, no.1281, p.54; no.1395, pp.191- 198; 1427, pp.240-241.

  44. AAV/VI, no.1769, pp.245-246.

  45. AAV/X, no.2225, pp.8-9; no.2305, pp.103-104.

  46. Koncesione të tilla i ishin bërë: Pazetit nga Mutina (Modena), Johannes nga Vinçensa, Johan Anglezit, Nikollës nga Udine, Mateut nga Kotorri, Sagjinit nga Hungaria, Pjetrit dhe Simonit nga Parma, Nikollës nga Siena (Signa), Pjetrit nga Korona, Skalorzes nga Pisa, Antonit nga Fiume, etj. (Regjistri i Kadastrës dhe i koncesioneve për rrethin e Shkodrës 1416-1417, përg.Injc Zamputi, Tiranë: Akademia e Shkencave e Republikës

  47. Popullore Socialiste të Shqipërisë, Instituti i Historisë, 197, 24-25, 135, 153).

  48. “…in ratione librarum quatuor soldorum quinque pro ducato, Albanenses habere habeant ducatos quator in dicta ratione…”, AAV/III, no.1032, pp.384-385.

  49. AAV/VIII, no.2177, pp.381-382; “…quod habeant unum alium equum ad italicam cum soldo et conditione aliorum italicorum…”, AAV/X, no.2381, pp.172-174.

  50. AAV/III, no.641, pp.13-14.

  51. “Quia nobilis vir ser Jacobus Gradonico miles, qui est electus et remansit prouisor prouisor et gubernator gentium nostrarum, non est presentialiter in Venetiis…”, AAV/III, no.655, pp.32-33.

  52. “…in bona gratia, Quod commitatur viris Nobilibus, ser Jacobo Gradanico militi, gubernatori dictarum gentium ser Francisco Dandulo, baiulo et capitaneo Durachii, et ser Johanii Capello, comiti et capitaneo Scutari… facta autem terminatione Retinendi dictas gentes, debeat, Remanere, capitaneus earum, vir nobilis, ser Jacobus Gradonico miles predictus pro illo tempore, quo Remanebunt dicte gentes”, AAV/III, no.677, pp.51-53.

  53. AAV/III, no.1159, pp.496.

  54. AAV/III, no.1041, pp.396-397.

  55. AAV/III, no.1092, p.440; no.1103, pp.450-451. Më 17 qershor 1405, Venediku i dha leje që të kthehej në Venedik për dy muaj për të shëruar nga një sëmundje (AAV/III, no.1124,p.471); Dokumente për historinë e Shqipërisë të shek.XV, vëll.I (1400-1405), përg.: Injac

  56. Zamputi dhe Luan Malltezi, Tiranë: Akademia e shkencave e RPS të Shqipërisë, Instituti i Historisë, 1987, no.483, pp.548-549.

  57. AAV/III, no.1159, pp.495-496; Dokumente për historinë e Shqipërisë të shek.XV, vëll.I, no.575, pp.645-646.

  58. “de Trarvisio... et ad presens vice potestati Drivasto...”, AAV/III, no.1182, p.522; Dokumente për historinë e Shqipërisë të shek.XV, vëll.II (1406-1410), Pjesa e parë, transkriptuar dhe përkthyer Injac Zamputi, Pranvera Bogdani; redaktoi dhe përgatiti Edmond Malaj, Tiranë: Akademia e studimeve Albanologjike, Instituti i Historisë, 2019, no.38, p.125-126.

  59. AAV/VIII, no.2087, pp.158-159; “Një copë toke për kopsht, që gjendet nën malin e Shkodrës. Kufijtë e saj janë: nga njeri krah i saj rruga publike nëpër të cilën shkohet te forcoma, nga krahu tjetër muret e vjetra, aty ku më parë ka qenë qyteti, nga krahu tjetër gëlqerorja, nga krahu tjetër i saj rruga nëpër të cilën shkohet në kështjellë, që është prapa shtëpisë së Zorzi Bushatit. [Toka i është] dhënë e lëshuar zotit Pjetër nga Korone komestabël në kështjellën e Shkodrës, dhe për këtë tokë i përmenduri zoti Pjetër duhet të paguajë pesëmbëdhjete solda në vit”. (Regjistri i Kadastrës së Shkodrës, 25, 134). 57 AAV/X, no.2312, p.110.

  60. Dokumente për historinë e Shqipërisë të shek.XV, vëll.I, no.485, p.550. 59 AAV/V, no.1303, p.84.

  61. AAV/V, no.1304, pp.85-86; Dokumente për historinë e Shqipërisë të shek.XV, vëll.II, no.190, pp.370-373.

  62. AAV/VI, no.1308, p.89; Dokumente për historinë e Shqipërisë të shek.XV, vëll.II, no.195, pp.379-380.62 AAV/X, no.2385, pp.177-179.

  63. “…Cominus Spata et comes Nicheta…cum CCCC equitibus et mille peditibus…”, AAV/III, no.654, pp.29-32.

  64. AAV/III, no.655, pp.40.

  65. AAV/III, no.1082, pp.431-434; Dokumente për historinë e Shqipërisë të shek.XV, vëll.I, no.447, pp.510-513.

  66. AAV/III, no.959, pp.312-313; Dokumente për historinë e Shqipërisë të shek.XV, vëll.I, no.215, pp.300-302.

  67. AAV/III, no.759, pp.121-122.

  68. AAV/III, no.846, pp.209-212.

  69. AAV/III, no.846, pp.209-212; Dokumente për historinë e Shqipërisë të shek.XV, vëll.I, no.70, pp.146-150.

  70. AAV/III, no.847, p.212; Dokumente për historinë e Shqipërisë të shek.XV, vëll.I, no.72, pp.151.

  71. AAV/III, no.996, p.342; Dokumente për historinë e Shqipërisë të shek.XV, vëll.I, no.271,

  72. pp.346-348.

  73. “…habeat yperpera ducenta in anno et pannum pro duobus mantelis et de presenti unam armaturam…”, AAV/III, no.1028, pp.380-381; Dokumente për historinë e Shqipërisë të shek.XV, vëll.I, no.329, pp.395-399.

  74. AAV/VI, no.1525, pp.17-19.

  75. AAV/III, no.1160, pp.496-498; Dokumente për historinë e Shqipërisë të shek.XV, vëll.II, no.6, pp.66-70.

  76. “…armorum non sunt assuete in illis partibus…”, AAV/V, no.1271, pp.46-47.

  77. AAV/V, no.1464, pp.270-271.

  78. AAV/VI, no.1525, pp.17-19.

Downloads

Objavljeno

2024-03-15

Kako citirati

Berisha, Gjon. 2024. „Funksionimi Dhe Imazhi I Ushtrisë Venedikase Në Arbëri Në Fund Të shek.XIV- Fillimi I shek.XV“. Kosova, изд. 46 (Март). Prishtinë, Kosovë:45-64. https://albanica.al/revista_kosova/article/view/4189.

Broj časopisa

Br. 46 (2021): Kosova

Sekcija

Artikuj