Shtrirja e hekurudhës së Rumelisë në vilajetin e Kosovës (Selanik-Mitrovicë) gjatë viteve 1869-1875
Abstract
Gjatë mesit të shekullit XIX, hekurudhat u bënë gjithnjë e më shumë një nga alternativat jetike për integrimin e shteteve kombëtare, perandorive shumëkombëshe dhe kolonive në të gjithë botën. Ato shërbyen si një mjet strategjik për zhvillimin e zonave deri në atë kohë të prapambetura dhe ndihmuan për të depërtuar në rajone të largëta. Në kuadër të kësaj, edhe Perandoria Osmane filloi ndërtimin e hekurudhave, por për shkak të vështirësive financiare dhe teknike iu dha privilegje kompanive të huaja. Kompanitë e huaja bënë përpjekje për shtrirjen e hekurudhës në Perandorinë Osmane, por nuk arritën suksesin e dëshiruar deri në vitin 1869 kur u nënshkrua kontrata me Baronin Hirsch, i cili realizoi segmente të ndryshme të hekurudhës së Rumelisë. Fokusi i këtij punimi është në hekurudhat e Perandorisë Osmane, me theks të veçantë në Hekurudhën e Rumelisë (Selanik-Shkup-Mitrovicë), që ka përshkuar thuajse gjithë vilajetin e Kosovës.
Keywords:
Hekurudha e Rumelisë, Selanik-Mitrovicë, vilajeti i Kosovës, Perandoria OsmaneDownloads
References
-
Hüdai Şentürk, “Tanzimat Devrine Kadar Osmanlı Devleti’nin Ulaşım Teşkilâtı ve Yol Sistemine Genel Bir Bakış”, Türkler, C. X, ed. Hasan Celâl Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002, 911-912.
-
Şükrü H. Akalın, Türkçe Sözlük, Ankara: T.D.K. Yayınları, 2005, 1868.
-
Vahdettin Engin, “Osmanlı Devleti’nin Demiryolu Siyaseti”, C. XIV, Türkler, Yeni Türkiye Yay., Ankara, 2002, 825.
-
Vahdettin Engin, “Rumeli Demiryolu” DIA, C. XXXV, İstanbul, 2008, 235.
-
Karaer N., Abdülaziz’in Avrupa Seyahati, Phoenix, Ankara, 2012, 120-121.
-
Cevdet Küçük, “Abdülaziz”, DİA, C. I, İstanbul, 1988, 180-181.
-
Gülpınar Akbulut, “Balkan Savaşları’nda demiryolunun stratejik rolü”, The Centenary of the Balkan Wars (1912-1913) Contested Stances, C. II, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2014, 900-901.
-
Orhan Koloğlu, “Transporti dhe Komunikimi”, Qytetërimi Osman 1, Halil Inalcık-Günsel Renda, Alsar, Tiranë, 2018, 455.
-
Peter Hertner, The Balkan Railways, International Capital and Banking from the End of the 19th Century Until the Outbreak of the First World War, Bulgarian National Bank, Sofia, 2006, 7-8.
-
Maurice (Moritz), baron de Hirsch (L.1831-V.1896);
-
https://www.britannica.com/biography/Maurice-baron-de-Hirsch
-
Noel Malcolm, Kosova, Një histori e shkurtër, Prishtinë-Koha, Tiranë-Shtëpia e Librit, 2001, 200.
-
Soyalp Tamçelik, “Osmanlı Dönemi Demiryollarının Tarihi Gelişimi İçerisinde Siyasî, İktisadî ve Sosyal Etkiler”, Erdem, 2000, Cilt: 12, Sayı: 35, 516.
-
BOA, (Başkanlık Osmanlı Arşivi), DH.MKT (Dahiliye Nezareti Mektubi Kalemi), 664/9.
-
BOA., TFR.I.KV (Rumeli Müfettişliği Kosova Evrakı), 36/3599.
-
Stacionet: Selanik, Shkup, Kaçanik, Ferizaj, Prishtinë Mitrovicë mundeni me i pa tek shtojca në fund nga fotot origjinale të kohës, të cilat janë marrë nga koleksioni i sulltan Abdylhamidit II.
-
Shukri Rahimi, Vilajeti i Kosovës më 1878-1912, Enti i Teksteve dhe i Mjeteve Mësimore i Krahinës Socialiste Autonome të Kosovës, 1969, 37.
-
Zija Shkodra, Qyteti shqiptar gjatë Rilindjes Kombëtare, Akademia e Shkencave e RPS e Shqipërisë, Instituti i Historisë, Tiranë, 1984, 235;
-
Shaban Hashani, Ferizaj dhe Rrethina 1873-1941, Ferizaj, 1998, 29;
-
Bülent Bilmez, “European Investments in the Ottoman Railway, 1850-1914”,
-
Across the Borders Financing the World's Railways in the Nineteenth and Twentieth Centuries, Ralf Roth-Güter Dinhobl ed., Routledge Taylor & Farncis Group, London and New York, 2008, 188;
-
Ibrahim Gashi - Ayten Ardel, Ferizaj në dokumentet osmane 1873-1912, Ferizaj, 2024, 24;
-
http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/FOTOGRAF/90498---0003.jpg
-
http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/FOTOGRAF/90436---0012.jpg
-
http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/FOTOGRAF/90635---0001.jpg
-
http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/FOTOGRAF/90623---0010b.jpg
-
http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/FOTOGRAF/90623---0010c.jpg
-
http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/FOTOGRAF/90635---0017.jpg
References
Hüdai Şentürk, “Tanzimat Devrine Kadar Osmanlı Devleti’nin Ulaşım Teşkilâtı ve Yol Sistemine Genel Bir Bakış”, Türkler, C. X, ed. Hasan Celâl Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002, 911-912.
Şükrü H. Akalın, Türkçe Sözlük, Ankara: T.D.K. Yayınları, 2005, 1868.
Vahdettin Engin, “Osmanlı Devleti’nin Demiryolu Siyaseti”, C. XIV, Türkler, Yeni Türkiye Yay., Ankara, 2002, 825.
Vahdettin Engin, “Rumeli Demiryolu” DIA, C. XXXV, İstanbul, 2008, 235.
Karaer N., Abdülaziz’in Avrupa Seyahati, Phoenix, Ankara, 2012, 120-121.
Cevdet Küçük, “Abdülaziz”, DİA, C. I, İstanbul, 1988, 180-181.
Gülpınar Akbulut, “Balkan Savaşları’nda demiryolunun stratejik rolü”, The Centenary of the Balkan Wars (1912-1913) Contested Stances, C. II, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2014, 900-901.
Orhan Koloğlu, “Transporti dhe Komunikimi”, Qytetërimi Osman 1, Halil Inalcık-Günsel Renda, Alsar, Tiranë, 2018, 455.
Peter Hertner, The Balkan Railways, International Capital and Banking from the End of the 19th Century Until the Outbreak of the First World War, Bulgarian National Bank, Sofia, 2006, 7-8.
Maurice (Moritz), baron de Hirsch (L.1831-V.1896);
https://www.britannica.com/biography/Maurice-baron-de-Hirsch
Noel Malcolm, Kosova, Një histori e shkurtër, Prishtinë-Koha, Tiranë-Shtëpia e Librit, 2001, 200.
Soyalp Tamçelik, “Osmanlı Dönemi Demiryollarının Tarihi Gelişimi İçerisinde Siyasî, İktisadî ve Sosyal Etkiler”, Erdem, 2000, Cilt: 12, Sayı: 35, 516.
BOA, (Başkanlık Osmanlı Arşivi), DH.MKT (Dahiliye Nezareti Mektubi Kalemi), 664/9.
BOA., TFR.I.KV (Rumeli Müfettişliği Kosova Evrakı), 36/3599.
Stacionet: Selanik, Shkup, Kaçanik, Ferizaj, Prishtinë Mitrovicë mundeni me i pa tek shtojca në fund nga fotot origjinale të kohës, të cilat janë marrë nga koleksioni i sulltan Abdylhamidit II.
Shukri Rahimi, Vilajeti i Kosovës më 1878-1912, Enti i Teksteve dhe i Mjeteve Mësimore i Krahinës Socialiste Autonome të Kosovës, 1969, 37.
Zija Shkodra, Qyteti shqiptar gjatë Rilindjes Kombëtare, Akademia e Shkencave e RPS e Shqipërisë, Instituti i Historisë, Tiranë, 1984, 235;
Shaban Hashani, Ferizaj dhe Rrethina 1873-1941, Ferizaj, 1998, 29;
Bülent Bilmez, “European Investments in the Ottoman Railway, 1850-1914”,
Across the Borders Financing the World's Railways in the Nineteenth and Twentieth Centuries, Ralf Roth-Güter Dinhobl ed., Routledge Taylor & Farncis Group, London and New York, 2008, 188;
Ibrahim Gashi - Ayten Ardel, Ferizaj në dokumentet osmane 1873-1912, Ferizaj, 2024, 24;
http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/FOTOGRAF/90498---0003.jpg
http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/FOTOGRAF/90436---0012.jpg
http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/FOTOGRAF/90635---0001.jpg
http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/FOTOGRAF/90623---0010b.jpg
http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/FOTOGRAF/90623---0010c.jpg
http://nek.istanbul.edu.tr:4444/ekos/FOTOGRAF/90635---0017.jpg
Shqip
Srpski
