Kontributi i El-Mesudit dhe El-Idrizit në shkencën e gjeografisë dhe historisë
DOI:
https://doi.org/10.59164/univers.v21i21.1141Abstrakti
Dijetarët e epokës së artë islame, dhanë kontribut jashtëzakonisht të madh në zhvillimin e shkencës në përgjithësi, si dhe gjeografisë e historisë në veçanti. Këta dijetarë nuk i kufizuan studimet e tyre brenda kufijve të shtetit islam. Studimet e tyre i kaluan kufijtë e këtij shteti, ata panë edhe vende të tjera dhe kanë shkruar shumë libra në fushën e gjeografisë edhe të historisë për territoret jashtë kufijve të shtetit islam. Ata shkruan libra të karakterit gjeografik dhe historik për rajonet e Kinës, Europës, Azisë, Ishujve Lindorë të Oqeanit Atlantik dhe Indian etj. Ndër dijetarët më të njohur të kësaj epoke janë edhe El-Mesudi, i njohur si “Herodoti i arabëve”, i cili ishte historian dhe udhëtar i shquar i shekullit X, si dhe El-Idrisi, i njohur për udhëtimet e tij në të gjithë Europën, Afrikën dhe Azinë. Më poshtë do mundohemi që t’i paraqesim arritjet shkencore të këtyre dy dijetarëve shumë të njohur myslimanë të periudhës së Mesjetës.
Gjatë jetës së tij, El-Idrisi botoi disa libra në fusha të ndryshme, por numri më i madh i këtyre librave janë në fushën e gjeografisë dhe të hartografisë. Më vonë, ai punoi edhe një enciklopedi me njohuri më të zgjeruara dhe me të sakta, të titulluar “Raud-Unas ua-Nuzhat el-Nafs”. Punimet e tij rreth Nigerit të sipërm, Timbuktusë, dhe ujërave të Nilit në Sudan, ishin të njohura për saktësinë e tyre. Disa nga librat e tij u përkthyen në gjuhën latine. Dhjetë kopje të dorëshkrimeve të librit të Roxherit vazhdojnë të ekzistojnë edhe në këtë kohë.
Fjalët kyçe:
kontribut, El-Masudi, El-Idrizi, gjeografi, historiShkarkimet
References
-
Dr .W.Hazmy C.H. Dr Zainurashid Z. Dr Hussaini R., BIOG-
-
APHY Muslim Scholars and Scientists, Published by: Islamic Medical Association of Malaysia N. Sembilan, (https://docs.goo- gle.com/file/d/0B e6qHPbxSdNd1oxMUVCVG82a0E/edit)
-
Dr. Muhammad Adil Afridi, CONTRIBUTION OF MUS- LIM SCIENTISTS TO THE WORLD: AN OVERVIEW OF SOME SELECTED FIELDS (http://irep.iium.edu.my/8415/1/ Contribution_of_Muslim_Scholars_to_the_world.pdf), M.sc.
-
Artan S. Mehmeti, “Të kërkuarit e diturisë sipas Islamit’, EDU- KATA ISLAME, nr. 107, Prishtinë 2014, M.sc. Artan S. Meh- meti, “MYSLIMANET QË KONTRIBUAN NË ZHVILLIMIN E SHKENCËS SË GJEOGRAFISË”, EDUKATA ISLAME, nr.
-
, Prishtinë 2016, al-Mas‛ūdī ~ HISTORIAN OF CIVILISA- TIONS, (http://www.iais.org.my/e/attach/al-Mas’udi%20Histo- rian.pdf),
-
AL-MASUDI’S UNIVERSAL HISTORY: “A DIALOGUE OF CIVILIZATIONS”, By Pierre Beaudry, 2/7/2016, (http://amat- terofmind.org/Pierres_PDFs/HISTORY%202/BOOK_I/22._ AL_MASUDI’S_UNIVERSAL_HISTORY_A_DIALOGUE_ OF_CIVILIZATION%20%20.pdf), http://www.bahaistudies. net/asma/al_masudi-arabic.pdf, http://www.myoldmaps.com/ early-medieval-monographs/212-massaudy-world-map/212-ma- sudi.pdf,https://historyofislam.com/contents/the-classical-peri- od/al-masudi/
-
http://www.muslimheritage.com/scholars/al-masudi, s.MA- QBUL AHMAD, 7 • Cartography of aI-SharIf aI-IdrIsI (http:// www.press.uchicago.edu/books/HOC/HOC_V2_B1/HOC_ VOLUME2_Book1_chapter7.pdf), http://cartographic-images. net/Cartographic_Images/219_al-Idrisi.html, https://www.thefa- mouspeople.com/profiles/muhammad-al-idrisi-7511.php,
-
https://science.missouristate.edu/assets/science/PosterMu- hammadAl-Idrisi.pdf, http://www.environment.gen.tr/geogra- phers-and-explorers/566-muhammad-al-idrisi.pdf.
References
Dr .W.Hazmy C.H. Dr Zainurashid Z. Dr Hussaini R., BIOG-
APHY Muslim Scholars and Scientists, Published by: Islamic Medical Association of Malaysia N. Sembilan, (https://docs.goo- gle.com/file/d/0B e6qHPbxSdNd1oxMUVCVG82a0E/edit)
Dr. Muhammad Adil Afridi, CONTRIBUTION OF MUS- LIM SCIENTISTS TO THE WORLD: AN OVERVIEW OF SOME SELECTED FIELDS (http://irep.iium.edu.my/8415/1/ Contribution_of_Muslim_Scholars_to_the_world.pdf), M.sc.
Artan S. Mehmeti, “Të kërkuarit e diturisë sipas Islamit’, EDU- KATA ISLAME, nr. 107, Prishtinë 2014, M.sc. Artan S. Meh- meti, “MYSLIMANET QË KONTRIBUAN NË ZHVILLIMIN E SHKENCËS SË GJEOGRAFISË”, EDUKATA ISLAME, nr.
, Prishtinë 2016, al-Mas‛ūdī ~ HISTORIAN OF CIVILISA- TIONS, (http://www.iais.org.my/e/attach/al-Mas’udi%20Histo- rian.pdf),
AL-MASUDI’S UNIVERSAL HISTORY: “A DIALOGUE OF CIVILIZATIONS”, By Pierre Beaudry, 2/7/2016, (http://amat- terofmind.org/Pierres_PDFs/HISTORY%202/BOOK_I/22._ AL_MASUDI’S_UNIVERSAL_HISTORY_A_DIALOGUE_ OF_CIVILIZATION%20%20.pdf), http://www.bahaistudies. net/asma/al_masudi-arabic.pdf, http://www.myoldmaps.com/ early-medieval-monographs/212-massaudy-world-map/212-ma- sudi.pdf,https://historyofislam.com/contents/the-classical-peri- od/al-masudi/
http://www.muslimheritage.com/scholars/al-masudi, s.MA- QBUL AHMAD, 7 • Cartography of aI-SharIf aI-IdrIsI (http:// www.press.uchicago.edu/books/HOC/HOC_V2_B1/HOC_ VOLUME2_Book1_chapter7.pdf), http://cartographic-images. net/Cartographic_Images/219_al-Idrisi.html, https://www.thefa- mouspeople.com/profiles/muhammad-al-idrisi-7511.php,
https://science.missouristate.edu/assets/science/PosterMu- hammadAl-Idrisi.pdf, http://www.environment.gen.tr/geogra- phers-and-explorers/566-muhammad-al-idrisi.pdf.