Dervish Hima publicist dhe veprimtar i Rilindjes Kombëtare

Abstract

Ibrahim Naxhi Spahiu, i njohur me emrin Dervish Hima, me invencionin (dhuntinë) e logjikën e thellë prej një njohësi të mirë rrethanash politike në Ballkan dhe brenda Perandorisë Osmane mbeti njëri ndër kuadrot më të spikatur të mendimit politik të Rilindjes Kombëtare Shqiptare.
I rritur dhe i edukuar në frymën patriotike, ai mbeti forca lëvizëse e kolonisë shqiptare në mërgim, para së gjithash në Rumani, si dhe bashkëpunëtor i Ibrahim Temos, Nikolla Naços, Jashar Erebarës dhe të një varg militantësh të shquar të Rilindjes Kombëtare Shqiptare.
Ndërkaq, në fushën e autorësisë së shkrimeve, Dervish Hima spikat erudicionin e vet me botimin e gazetës “Albania” në Romë, ndërsa në qarqet tejballkanike do të bëhet i njohur si autor i memorandumeve drejtuar Fuqive të Mëdha, si dhe njëri ndër bashkëpunëtorët më të ngushtë të Ismail Qemalit. Si i tillë, ai zë vend të merituar në ngjarjet revolucionare në Shqipëri, menjëherë pas vitit 1908.
Vitet '90 të shekullit XIX shënojnë një ndërgjegjësim të shqiptarëve dhe Lëvizjes Kombëtare të tyre, drejt një radikalizimi të kërkesave, fillimisht për autonomi dhe më pas për ndarjen e plotë nga Porta e Lartë. Ky aktivitet i plotë i Rilindjes Kombëtare Shqiptare është gjithashtu i lidhur me intensifikimin e propagandës së monarkive ballkanike, fillimisht në Serbi dhe Greqi.
Kur propaganda kishte për qëllim asimilimin e plotë të shqiptarëve ortodoksë nga Bullgaria, Serbia dhe Greqia, përmes emërimeve të klerikëve të tyre.
Duke konsideruar këtë, përfaqësuesit më të shquar të Rilindjes Kombëtare Shqiptare do të dilnin me kërkesa më të përparuara për zbatimin e një autonomie territoriale administrative të Shqipërisë, si një zgjidhje më e drejtë e çështjes shqiptare, në kushtet e asaj kohe.