Zbatimi i mësimit dual në Kosovë: përvoja dhe perspektiva nga udhëheqësit e shkollave

Autorët

  • Osman Buleshkaj

DOI:

https://doi.org/10.62928/kp.v3i.6015

Abstract

Realizimi i arsimit dual në Kosovë paraqet një hap të rëndësishëm drejt integrimit të nxënësve në tregun e punës, përmes një kombinimi të mësimdhënies teorike dhe praktikës profesionale në vendin e punës. Ky studim ka për qëllim të eksplorojë zbatimin e modelit të arsimit dual në Kosovë, duke vënë në pah sfidat, përfitimet dhe përvojat kryesore të udhëheqjes në shkollat të cilat kanë zbatuar këtë model të arsimit në vitin shkollor 2023/2024. Përmes një analize të dhënash, të mbledhura nga drejtorët e shkollave profesionale dhe të Qendrave të Kompetencës, studimi ilustron mënyrën se si është udhëhequr procesi i realizimit të arsimi në këto komuna dhe shkolla. Metodologjia e përdorur përfshin intervistat me drejtorë të shkollave profesionale dhe të Qendrave të Kompetencës, si dhe analizë të të dhënave të mbledhura nga dokumentet zyrtare dhe literatura relevante. Studimi kontribuon në literaturën ekzistuese duke ofruar një vlerësim të thellë të udhëheqjes së modelit të arsimit dual në kontekstin e Kosovës, duke u fokusuar në mënyrën se si udhëheqja shkollore sipas këtij modeli mund të adaptohet në një vend me sfida të veçanta ekonomike dhe sociale. Rezultatet tregojnë se shkollat profesionale dhe Qendrat e Kompetencës të përfshira në realizimin e programeve të arsimi dual kanë raportuar rritje të interesimit të nxënësve për mësim sipas këtij modeli, si dhe një mundësi praktike për përmirësimin e marrëdhënieve ndërmjet institucioneve të arsimit profesional me sektorin privat. Megjithatë, udhëheqësit identifikojnë sfida të ndryshme, të cilat kanë ndikuar në zbatimin e arsimit dual, të cilat kishin të bënin me nevojën për përmirësim të infrastrukturës ligjore, përgatitjen e programeve dhe materialeve udhëzuese për mësimdhënës/instruktor dhe nxënës, si dhe sigurimin e një numri të mjaftueshëm të bizneseve, të cilat ofrojnë praktikë për të gjithë nxënësit. Ky studim sjell si përfundim se arsimi dual në Kosovë ofron një model të qëndrueshëm për të lidhur arsimin profesional me nevojat e tregut të punës. Për të mbështetur përmirësimin e zbatimit në të ardhmen, theksohet nevoja për përkushtim të vazhdueshëm nga niveli udhëheqës, qendror dhe lokal, institucionet arsimore të arsimit profesional, si dhe nga sektori privat për të adresuar sfidat ekzistuese.

Keywords:

arsimi dual, udhëheqja, shkollat pilote, tregu i punës, përvojat, sfidat

Downloads

Download data is not yet available.

References

  1. Adely, F., Mitra, A., Mohamed, M., & Shaham, A. (2021). Poor education, unemployment and the promise of skills: The hegemony of the “skills mismatch” discourse. International Journal of Educational Development. doi:https://doi.org/10.1016/j.ijedudev.2021.102381

  2. Aliu, J., Rraci, E., & Bajrami, K. (2019). Arsimi dhe Aftësimi Profesional në Kosovë: Sfidat dhe mundësitë. Prishtinë: Rrjeti i Kosovës për Arsim dhe

  3. Punësim – KEEN.

  4. Bajraktari, M. R., & Hallaqi, F. M. (2019). Pilot results for word-based learning within the vocational education and training (VET) system in Kosovo. EYE Forum: Education and Training: The European Economy’s Best Hope, 13(3), 3–4.

  5. BMAW. (2024). Dual Vocational Training and Skills in Austria. Gjetur në https://www.bmaw.gv.at: https://www.bmaw.gv.at/en/Topics/Vocational Training-and-Skills.html

  6. BMBF. (2024). The German Vocational Training System. Gjetur në https://www.bmbf.de: https://www.bmbf.de/bmbf/en/education/the-german vocational-training-system/the-german-vocational-training system_node.html

  7. Boshtrakaj, L. (2021). Sigurimi i cilësisë në nivelin e ofruesve të arsimit dhe aftësimit profesional në Kosovë. Prishtinë: Austrian Development Agency.

  8. Bujari, A., & Ali Azemi, B. (2018). Arsimi dual dhe mundësitë e zbatimit në shkollat profesionale në Kosovë. Kërkime Pedagogjike, përmbledhje punimesh 2. Prishtinë: Instituti Pedagogjik i Kosovës.

  9. Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2018). Research methods in education. London, UK: Routledge.

  10. Gläser, J., & Laudel, G. (2013). Life With and Without Coding: Two Methods for Early-Stage Data Analysis in Qualitative Research Aiming at Causal Explanations. Forum Qualitative Sozialforschung. https://www.researchgate.net/publication/236345335_Life_With_and_Without_Coding_Two_Methods_for_Early_Stage_Data_Analysis_in_Qualitative_Research_Aiming_at_Causal_Explanations

  11. Hajdari, A., & Fetai, B. (2022). The effect of the level of education on employment: Evidence from Western Balkans. Economic Alternatives, 2022(2), 364-375. https://doi.org/10.37075/EA.2022.2.11

  12. Honchar, L. (2022). The main challenges of dual vocational education and training system transfer. Education: Modern Discourses, 110-117.

  13. doi:https://doi.org/10.37472/2617-3107-2022-5-08

  14. Kocsis, Z., & Pusztai, G. (2021). A double road to success? Impact of dual education on effectiveness. Research in Post-Compulsory Education, 26(2), 164–188.

  15. Komisioni Europian. (2018). The European qualifications framework: Supporting learning, work and cross-border mobility. Luxembourg: European Commission.

  16. Lincoln Y. S., & Guba E. G. (1985). Naturalistic inquiry. Sage.

  17. Mulder, M. (2017). Competence-based vocational and professional education. Dordrecht, the Netherlands: Springer.

  18. OEK. (2023). OEK: Arsimi dual në Kosovë, zgjidhje për ekonominë e Kosovës. Gjetur në https://ekonomiaonline.com: https://ekonomiaonline.com/oek_arsimi-dual-ne-kosove-zgjidhje-per-ekonomine-e-kosoves/

  19. Pleshakova, Y. (2019). Germany’s dual education system: the assessment by its subjects. Образование и наука, 5(21), 130-156.

  20. Pogátsnik, M. (2021). Dual education: connecting education and the labor market. Opus et Educatio, 8(3), 304-313. doi:https://doi.org/10.3311/ope.466

  21. Radkevych, V. (2021). The development trends for the public-private partnership in the sphere of vocational education and training in the European Union countries. Institute of Vocational Education and Training of the National Academy of Educational Sciences of Ukraine. https://orcid.org/0000-00029233-5718

  22. Raelin, J. (2011). Work based learning - How it changes leadership. Development and Learning in Organizations, 25(5).

  23. doi:https://doi.org/10.1108/14777281111159393%0A

  24. Rizvanolli Bajraktari, M., & Mujko Hallaqi, F. (2019). Pilot results for word-based learning within the vocational education and training (VET) system in Kosovo. EYE Forum: Education and Training: The European Economy’s Best Hope, 13(3), 3–4.

  25. SBFI. (2024). Swiss Education Area. Gjetur në https://www.sbfi.admin.ch: https://www.sbfi.admin.ch/sbfi/en/home/education/swisseducationarea.html

  26. Wibowo, R., Nyan, M.-L., & Christy, N. (2022). The Challenges for Indonesia to Integrate Dual Vocational Education and Training System. Journal of technical education and training, 14(2), 79-90. doi:https://doi.org/10.30880/jtet.2022.14.02.008

  27. Youngs, H. (2020). Distributed leadership. Oxford research encyclopedia of education.

  28. Silliman, M., & Virtanen, H. (2022). Labor market returns to vocational secondary education. American Economic Journal: Applied Economics, 14(1), 197-224.

  29. Zylfijaj, K., & Shaqiri, M. (2023). The role of vocational education and training in bridging the skills gap in the labour market. UBT International Conference. University for Business and Technology - UBT.

  30. Burime nga interneti:

  31. MASHTI. (2023). Nga shtatori shtohen edhe 8 drejtime në arsimin dual. Gjetur në https://masht.rks-gov.net:

  32. https://masht.rks-gov.net/nga-shtatori-shtohen edhe-8-drejtime-ne-arsimin-dual/ Dokumentet e politikave

  33. Ministria e Arsimit, e Shkencës dhe e Teknologjisë (MAShT). (2016). Strategjia e Sigurimit të Cilësisë për Arsimin Parauniversitar të Kosovës 2016-2020. Prishtinë: MAShT.

  34. Ministria e Arsimit, e Shkencës, Teknologjisë dhe Inovacionit (MAShTI). (2022). Strategjia e Arsimit 2022-2026. Prishtinë: MAShT.

Downloads

Published

2025-03-25

How to Cite

Buleshkaj , O. (2025). Zbatimi i mësimit dual në Kosovë: përvoja dhe perspektiva nga udhëheqësit e shkollave. Kërkime Pedagogjike, 15(3), 179–208. https://doi.org/10.62928/kp.v3i.6015

Numër

Vëll. 15 No. 3 (2024): Kërkime pedagogjike

Section

Artikuj

License

Copyright (c) 2024 Instituti Pedagogjik i Kosovës