Emri “Aleksandër” në shqipen popullore

Abstract

Në lokalitetin Orosh të krahinës së Mirditës në Shqipërinë e Veriut gjendet Abacia e dikurshme e Sh. Llezhdrit, që e ka marrë emrin nga Llezhdër, e cila sipas traditës popullore dikur ngrihej në rrënojat që ende ekzistojnë në malin e quajtur Mali shêjt. Është merita e Norbert Joklit që dalloi se Llezhdër, pas dëshmisë së theksit, rrjedh nga gr. Άλέξανδρος dhe jo nga lat. Alexander. Për pyetjen se nga cila periudhë e greqishtes rrjedh emri, ky studiues nuk është shprehur; por emrat shqiptarë të njerëzve, të shenjtorëve dhe të vendeve Qurk dhe Todër të trajtuar prej tij gjetiu, sipas të dhënave të tij të huazuar në shekujt e parë pas Krishtit dhe në Mesjetën e hershme nga gr. Κυρικς dhe Θεόδωρος, bëjnë të besohet se emri Llezhdër i marrë nga Άλέξανδρος në rrethana të ngjashme historiko-shoqërore, i përket afërsisht së njëjtës periudhë historike. E njëjta gjë mund të thuhet tani për emrin Llesh si emër vetjak, emër familjeje dhe emër vendi, i cili reflekton gr. Άλέξιος dhe gjëllin edhe në kompozita si emri i familjes Gjollesha (d.m.th. Gjon Llesha) dhe në rrjedhoja si emërvendet Lleshaj, Lleshan. Ndërsa pak më vonë ka hyrë emri i dëshmuar në monumentet e vjetra të gjuhës shqipe Mathé nga Matθαος. Këtë e dëshmon refleksi i spiranteve të greqishtes në shqipe, që këtu del gjithashtu i pandryshuar si në fjalën idhull, të huazuar afërsisht në të njëjtën kohë nga εδωλον. Në këtë kategori emrash hyn ndër të tjerë edhe Bitri nga Δημήτριος, i cili për vetë formën e tij të ndryshuar i takon një moshe mjaft të hershme.